23 Nisan, tarihimizin dönüm noktalarından biridir. Milletimiz egemenliğini, yurdumuzu ele geçirmek isteyen düşmanlara ve bunlarla işbirliği yapanlara karşı savaşarak kazanmıştır, Bu nedenle egemenliğimiz, ulusal varlığımızın başında gelir.
23 Nisan 1920, Türk milletinin iradesini temsil eden Birinci Büyük Millet Meclisi'nin açıldığı ve Türk halkının egemenliğini ilân ettiği tarihtir.
Dileriz ki sadece 23 Nisan'da değil her gün çocuklar barış ve mutluluk ile yaşar. Milletimizin ve tüm çocukların Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun.
Atatürk, 23 Nisan 1924'te '23 Nisan' gününün bayram olarak kutlanmasına karar vermiştir. Bu tarihten 5 yıl sonra 23 Nisan 1929'da Atatürk bu bayramı çocuklara armağan etmiştir ve 23 Nisan ilk defa 1929 yılında Çocuk Bayramı olarak da kutlanmaya başlanmıştır. 1979'da, yine ilk olarak altı ülkenin katılmasıyla uluslararası boyuta taşıdığımız bu millî bayramımıza, ortalama olarak her yıl kırkın üzerinde ülkeden gelen ve Türk çocuklarının misafiri olan yabancı ülke çocukları da katılmaktadır. Dünya'da çocuklarına bayram hediye eden ve bu bayramı bütün dünya ile paylaşan ilk ve tek ülke Türkiye'dir.
Türk milletinin gönlünde, onun bağımsızlığının sarsılmaz ifadesi olarak en önemli yeri işgâl eden 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, her yıl yurdumuzda ve yurtdışındaki temsilciliklerimizde, bütün kurumlarımızda, okullarımızda ve her evde çeşitli etkinliklerle kutlanarak millî birliğimizin kenetlenmiş ifadesini temsil etmektedir.
23 Nisan hepimizin çocukluğunda özel yeri olan bir bayram. Peki, bu bayram hakkında ne biliyoruz? Kutlamalar nasıl günümüzdeki halini aldı?
İstanbul işgal edilmiş ve Mebuslar Meclisi dağıtılmıştı. Mebus ve aydınların tutuklanması Osmanlı İmparatorluğunun artık dayanamadığının kesin gösteresi haline gelmişti. Mustafa Kemal ve arkadaşlarının mücadelesini duyanlar Ankara'ya doğru yola çıkmaya başlamıştı.
Mustafa Kemal 17 Mart 1920 tarihinde Ordu komutanlarına genelge göndererek vatanın savunması için Ankara'da toplanılmasının elzem olduğunu bildirdi. 19 Mart'taki genelgesinde ise; yeni seçilecek olanlarla birlikte, İstanbul'dan kurtulmayı başaran tüm mebusları Ankara'ya davet etti. Mebusların bir kısmının Ankara'ya ulaşmasından sonra 23 Nisan 1920'de ilk Meclis toplantısı yapıldı. Açılış konuşmasını en yaşlı mebus olan Şerif Bey yaptı. Konuşmasındaki ifadeleri ile meclis Büyük Millet Meclisi adını aldı. 1. Dünya Savaşı devam ediyordu ve yapılması gereken daha birçok şey vardı.
Bayram olma sürecine bakılırsa 23 Nisan ilk kez 1921'de çıkarılan '23 Nisan'ın milli bayram addine dair kanun' ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk milli bayramı olmuştur. O dönemde Osmanlı saltanatı hala hüküm sürdüğü için bayram ne çocuklara ne de milli egemenliğe atfedilmişti.
1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılması ile beraber 1 Kasım 'Millî Hakimiyet Bayramı' olarak kabul edilecektir. Milli Hakimiyet Bayramı ilan edilmesindeki en önemli sebep ise artık devlet yönetiminde halkın seçtiği kimsemlerin aktif olarak rol oynayacak olmasıdır. 1 Kasım, "Hakimiyet-i Milliye Bayramı" olmasına rağmen bu tarihten sonra Meclisin açılış tarihi olan 23 Nisan, Millî Hakimiyet Bayramı olarak kutlanılmaya başlamıştır. Zamanla anlam ve önemini yitiren 1 Kasım artık bayram olarak kutlanılmamaktadır. Zaten 1935'te yapılan bayram ve tatil günleriyle ilgili kanun değişikliğinde '23 Nisan Millî bayramı' ismi kalkmış ve yerine 'Millî hakimiyet Bayramı' denmeye başlanmıştır.
Çocukların bu bayrama dahil olması ise gayri resmi yollar ile gerçekleşmiştir. Zamanın Çocuk Esirgeme Kurumu olan Himaye-i Etfal Cemiyeti 23 Nisan 1927 tarihinde bu günü 'Çocuk Bayramı ' olarak ilan edilmiştir. Aslında 23 Nisan 'Çocuk Bayramı' ilan edilmeden önce de çeşitli etkinlikler ile bağış toplanarak Himaye-i Etfal Cemiyeti bünyesindeki çocuklara yardım edilmiştir. 1927 gününde Ulu Önder Mustafa Kemalin önderliğinde gerçekleşen kutlamalar bu tarihten sonra Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramının birlikte kutlanmasına vesile olmuştur.
Çocuk sevgisi ile bilinen Mustafa Kemal bundan sonra bu özel günü tüm çocuklara armağan etmiştir.
Ülkemizde her yıl yapılan kutlamalar ilk kez TRT desteği ile uluslar arası boyut kazanmıştır. Başka ülkelerden gelen çocukların 1979 yılında ülkemizde konuk edilmesinden bu yana TRT Çocuk Festivali kutlamaların vazgeçilmezi haline gelmiştir. 1979 yılında sadece SSCB, Irak, İtalya, Romanya ve Bulgaristan'ın katıldığı şenlik, günümüzde yaklaşık 50 ülkeden gelen dünya çocuklarının katılımıyla düzenlenmektedir.
Bayramın son halini alışı ise 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyinin bayramlar ve tatiller ile alakalı yaptığı çalışma ile o zamana kadar kanunen adı konmamış olan bayram Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı adını almıştır.
Bu yazıdaki bilgiler Yrd. Doç. Dr. Veysi Akın'ın 1997'de yayımlanan makalesinden alınmıştır.