LCD camlarla birleştirildiğinde, lensler kullanıcının normal ve büyütülmüş görüntü ile (bir göz kırpması sonucunda) değiştirilmesine izin veriyor.
Işıklar, aynalar, motor! Bilim adamları, minik aynalarla donatılmış akıllı kontak lensler geliştirerek görüşün neredeyse üç katına çıkmasını sağladılar.
1,55 mm kalınlığındaki lensler ayna ve filtrelerden meydana gelmiş ince ve yansıtıcı bir teleskop kullanıyor; ışık göze gelince bir seri aynadan yansıyor ve bir nesnenin veya kişinin alınan görüntüsünü artırıyor. Yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD) küresel olarak körlüğün üçüncü sebebi ve lensin AMD hastalarında görüşü kuvvetlendirmesi umuluyor.
İsviçre’deki EPFL’de araştırmacı olan Eric Tremblay, şöyle diyor: “AMD göz retinasında kısmi zarar oluşturuyor ve merkezi görme işlevinde kayıplara yol açıyor ve tedavi için fazla olanak yok. AMD en büyük sorun, büyütmek de kanıtlanmış bir görsel yardımcı oluyor”.
Tremblay lensin optik tasarımını yapanlardan biri ve bazı AMD hastalarında cerrahi olarak yerleştirilebilir bir teleskop tasarımına dayanıyor, ancak bir lense göre cerrahi girişimin oldukça invazif olduğu bir gerçek. Tremblay, “Bir kontak lens ile bunu denemek oldukça kolay” diyor.
Görüntü Değişimini Sağlamak
Lensler, tamamlayıcı olarak sunulan bir çift gözlük camı ile büyütülmüş ve normal görüntü arasında değişiklik yapabilme olanağı yakalanan büyük bir ilerleme sağladı. Pille çalışan gözlük camları LCD teknolojisini kullanıyor ve gözün hareketlerini takip ediyor ve basit bir göz kırpması ile polarizasyon değişebiliyor ve giren ışığın büyütülüp büyütülmeyeceğine karar veriliyor. Tremblay, “isteğe bağlı olarak görüntüyü değiştirebilme kabiliyeti oldukça çekici” diyor.
Görüşünüzü seçimli olarak büyütebilme yeteneği, günlük hayatınız için gözlük camı-lens kombinasyonunu daha uygun bir tasarım haline getiriyor. Tremblay şöyle diyor: “Büyütüldüğünde görüş alanınızın büyük kısmını kaybediyorsunuz, yani çevresel görüşünüz azalıyor”. Stratejik bir göz kırpma yaptığınızda kullanıcılar çevrelerine de göz atma fırsatı bulacaklar, örneğin caddeden karşıya geçerken yaklaşan arabalara bakabilecekler; ancak etraflarındaki kişilerin yüzlerini de tanıma imkânları olacak.
Araştırma ekibi teknolojisini skleral lensler üzerine konumlandırmış, bunların kalınlığı ve çapları daha büyük ve özel amaçlı oküler çalışmalarda daha yaygın olarak kullanılıyorlar. Tremblay, “bunlar bize daha çok çalışma olanağı sunuyor” diyor. Lenslerin beraberinde getirdiği zorluk ise konforla ilgili; göze ulaşan oksijenin miktarını azaltma sorunları var.
Ekip tarafından Şubat ayında meydana getirilen en yeni prototipte bu sorunun üstesinden hava delikleri açarak gelinmiş. Ancak, ekip bunu daha çok geliştirebilmek için, oksijenle doyurulmuş bir kontak lens çözeltisi (solüsyon) geliştirip lensi bunun içinde saklamayı ve göze yavaş yavaş salmayı düşünüyor. Tremblay, lensin arka kısmında rezervuarlar yapacaklarını söylüyor.
Lensler yalnızca bir grup insanda konfor amaçlı olarak test edildi, ayrıca laboratuvarda günümüze kadar gerçekleştirilen çalışmaların büyük kısmı kimyasal bir göz modeli üzerinde yürütüldü. Ancak daha çok insan denemeleri, görsel sorun yaşayan kişilere yardımcı olmak amacı ile günlük olarak takılabilir kontak lensleri geliştirmek amacını güdüyor.
Tremblay, “Gerçek dünyada görüntüye yardımcı olma yolunda ilerlemek istiyoruz” diyor.
Daha akıllı hâle gelmek
Bunlar ilk akıllı kontak lensler değil. Diğer prototipler geliştirme ve gözlem yetenekleri olan ve hem göz sağlığını, hem beden sağlığını inceleyen bir yapıya sahiplerdi.
Novartis’in Alcon isimli göz sağlığı şirketi, tıbbi göz bakımı uygulamaları için akıllı lens teknolojileri geliştirmek amacıyla Google X ile 2014 yılında bir işbirliğine girdi.
Sensimed, bu biçimde lensler üreten ilk örneklerden biri olup EPFL’den doğma bir uygulama şirketidir. Sensimed’in Triggerfish teknolojisi, glokomun gelişimini gözlüyor – glokom, yerkürede 4,5 milyondan fazla kişiyi etkileyen ve körlüğün ikinci sebebi olan bir hastalıktır.
Glokom, gözün optik sinirinin bozulmasıyla oluşan, ilerleyici bir körlük sebebidir. Göz ölçüm uzmanları tarafından kullanılan geleneksel yöntem, gözdeki basıncı ölçmek için göze hava püskürtülmesini esas alıyor, ancak böyle ölçümler ideal değil.
Sensimed’in CEO’su olan David Bailey, “Glokom için büyük ihtiyaç olan şey, gözün içinde ne olduğuna ilişkin 24 saatlik bir resim” diyor. Akıllı lens, buraya yerleştirilmiş bir çipin içinde bulunan gerilim ölçüm araçları ve algılayıcılar kullanarak, basıncın daha doğru ölçülmesine yol açacak olan, göz içindeki sıvı hacmindeki değişimleri ölçüyor. Bu araç 24 saatlik bir süre boyunca takılabiliyor ve basınç durumunu gözleyerek verileri kullanıcının boynuna taktığı bir kayıt cihazına kablosuz iletişim ile gönderebiliyor.
Göz ölçüm uzmanı James Wolffsohn, İngiliz Kontak Lens Birliği‘nin sözcüsü olarak, teleskopik lens gibi teknolojileri bir gün klinik olaylarda da kullanmak için sabırsızlandığını söylüyor. Wolffsohn, “Lens gerekli olduğu zaman retinaya optik büyütme sağlamak amacıyla ilginç bir kavram sunuyor” diyor. Ancak bu aşamaya gelene kadar zorluklar ile karşılaşılacağını bildiriyor: “Şu anda bu bir skleral lens ve kalın, ayrıca korneal fizyolojiyi ve konforu etkileyecek olan sabit ayna sistemleri de var”. Wolffsohn, daha gelişmiş olan Triggerfish teknolojisini glokom gözlemleri için kullanmak amacıyla meslektaşlarının yaptığı girişimleri görmüş ve alandaki gelecek için umutlu konuşuyor ve şöyle diyor: “Kontak lenslerin yenilikçi kullanımlarında diğer pek çok heyecan verici gelişmeler var”.
Bailey, “Pek çok hastalık için göz bir pencere görevi görüyor” diyor ve klinik kullanım ve hayat tarzı yönetimi açsından göz bakımında kontak lenslerin geleceğin araçları olduğunu düşünüyor. Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) verilerine göre yalnızca Birleşik Devletler’ de kontak lens kullanan 30 milyondan fazla insan var, bunun anlamı, hayat yönetiminde invazif olmayan bir yol bulunabileceği – körlüğün gözlenmesi, insülin veya alkol seviyesinin tespiti bile olabilir.
Bailey, şöyle diyor: “Kontak lensler üstünde gözün izlenmesi burada olacak, bu veya başka bir biçimde…”
Kaynak: edition.cnn.com, bilim.org