Göz sağlığı hakkında ortalıkta dolanan tavsiye ve uyarıların bazıları bilimsel geçerliliği olan şeyler ancak bazıları düpedüz hurafe. Üstelik bu bilgi kirliliği, zaman zaman görme kaybına kadar giden sorunlara yol açabiliyor. İşte 9 başlıkta efsaneler ve gerçekler...
Küçükken büyüklerinizden "Evladım karanlıkta kitap okuma gözlerin bozulur" cümlesini duymuş muydunuz? Pekiyi bilgisayarda çalışırken mavi ışık engelleyici gözlük takma alışkanlığınız var mı?
Göz sağlığı söz konusu olduğunda, birçoğumuz kulaktan dolma bilgilere sahibiz. Bunların bazılarının bilimsel geçerliliği de var elbette. Ancak bazıları da hurafeden öte değil. Ve maalesef bu bilgi kirliliği, zaman zaman görme kaybına kadar giden sorunlara yol açabiliyor.
İşte göz sağlığıyla ilgili dokuz yaygın inanış ve uzmanların yorumları...
1) Bir kitaba ya da elektronik cihazın ekranına çok yakından bakmak gözlere zararlıdır
Doğru. New York State Üniversitesi Optometri Koleji'nde miyopi araştırmacısı olarak çalışan Dr. Xiaoying Zhu, gözlerimizin yüzümüze yakın nesnelere uzun süre odaklanabilecek yapıda olmadığını belirtti.
Bir şeylere sürekli yakından bakmak özellikle çocuklarda göz küresinin uzamasına yol açıyor. Bu da zaman içinde miyopiye yani uzaktaki nesneleri net görememe bozukluğuna yol açıyor.
Dr. Zhu, gözlerin üzerindeki yükü hafifletmek için 20-20-20 kuralının uygulanmasını tavsiye etti. Bir başka deyişle ekrana ya da kitaba 20 dakika boyunca yakından baktıktan sonra en az 20 fit (6 metre) uzaktaki bir nesneye en az 20 saniye boyunca bakmak gözleri dinlendirmeye yardımcı oluyor.
2) Karanlıkta bir şeyler okumak gözleri bozar
Yanlış. Ancak karanlıkta okumaya çalışmak dolaylı yoldan gözünüze zarar verebilir. Zira ışığın yeterli olmadığı durumda kişi yazıları görebilmek için kitabı ya da tableti yüzüne fazlasıyla yaklaştıracaktır. Bu da bir üst maddede bahsettiğimiz riskleri doğurup göz yorgunluğuna yol açabilir. Göz yorgunluğu ise göz çevresinde ve şakaklarda acıya, baş ağrısına ve odaklanma güçlüğüne yol açar. Ne var ki Dr. Zhu bunların çoğunlukla geçici belirtiler olduğunu belirtti.
3) Açık havada daha fazla zaman geçirmek daha iyi görmeyi sağlar
Doğru. California Üniversitesi'nde klinik optometri alanında dersler veren Maria Liu, özellikle çocuklara odaklı bazı çalışmalara göre, açık havada zaman geçirmenin, miyopi riskini azalttığını belirtti.
Uzmanlar bunun sebebinin ne olduğunu tam olarak anlayabilmiş değil. Ancak bazı araştırmalar parlak güneş ışığının retinada dopamin salgısını tetiklediğini, bunun da gözdeki uzamayı azalttığını belirtiyor.
Ne var ki Dr. Zhu, bu deneylerin çoğunun hayvanlar üzerinde yapıldığını vurguladı.
4) Ultraviyole ışınlara aşırı maruz kalmak gözleri bozabilir
Doğru. Uzmanlar doğrudan güneşe bakmamamız gerektiği konusundaki uyarılarını boşuna yapmıyor.
Michigan Üniversitesi'nden oftalmoloji profesörü Dr. Joshua Ehrlich, güneşin UVA ve UVB ışınlarına çok fazla maruz kalmanın retinada geri döndürülemez hasara yol açabileceğini söyledi.
Dr. Ehrlich, bunun gözde katarakt oluşumu ve çok ciddi olmamakla birlikte kanser risklerini de artırabileceğini belirtti ve güneş gözlüğü ya da UV ışınlarını engelleyen gözlük veya kontakt lens kullanımını tavsiye etti.
5) Zaman zaman gözlük takmamak, gözlerdeki bozulmanın ilerlemesini durdurabilir
Yanlış. Birmingham'da bulunan Alabama Üniversitesi'nde optometri dersleri veren Safal Khanal, gözlük takma ihtiyacı olan bazı hastaların gözlerinin daha fazla bozulacağı endişesiyle gözlüklerini her zaman takmadıklarını belirtti. Khanal, "Böyle bir şey yok. Gözlük takmaya ihtiyacınız varsa takmalısınız" dedi.
6) Ekran kaynaklı mavi ışığın birazı bile gözlere hasar verir
Yanlış. Dr. Ehrlich, mavi ışığa maruz kalmanın zaman içinde retinaya zarar verdiğini ve görme sorunlarına yol açabileceğini gösteren bazı araştırmalar olduğunu ancak insanlardaki tipik maruziyetin buna yol açtığına dair katı deliller bulunmadığını söyledi.
Ne var ki Dr. Zhu, ekranların yukarıda da belirtildiği üzere gözlere farklı açılardan zarar verebildiğini ve göz kuruluğu yapabildiğini ifade etti ve ekledi:
"Ekrana bakarken, gözümüzü gerektiği kadar sık kırpmıyoruz. Bu durum göz yorgunluğuna ve geçici olarak bulanık görmeye yol açabilir."
7) Sigara içmek göz sağlığına zararlıdır
Doğru. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin 2011 yılında gerçekleştirdiği bir çalışmada, sigara içen ileri yaştaki yetişkinlerin katarakt ve yaşla alakalı makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) şikayetlerinin daha fazla olduğu görüldü.
Dr. Khanal, sigarada bulunan toksik kimyasalların kana karışarak gözlerde bulunan retina, mercek, makula givi hassas dokulara hasar verdiğini belirtti.
8) Havuç yemek gözlere iyi gelir
Doğru. Sadece havuç yemek keskin gözlere kavuşmanızı sağlamasa da bazı araştırmalar havuçta bulunan besin maddelerinin göz sağlığına iyi geldiğini gösteriyor.
Örneğin geniş kapsamlı bir klinik denemede, havuçta bulunan betakaroten gibi antioksidanlarla, C ve E vitamini gibi besin maddelerini içeren gıda takviyelerinin, yaşla alakalı makula dejenerasyonunun ilerlemesini yavaşlatabileceği görüldü.
Dr. Ehrlich, antioksidan zengini bir beslenme modelinin göz hastalıklarının oluşumu önlemeyeceğini ancak özellikle erken evre makula dejenerasyonu olan kişiler için faydalı olabileceğini belirtti.
9) Yaş ilerledikçe gözlerin bozulması kaçınılmazdır
Yanlış. Dr. Ehrlich, yaşla alakalı makula dejenerasyonu, katarakt, glokom gibi hastalıklar dahil, yetişkinlikte ortaya çıkan göz sorunlarının birçoğunun sebeplerinin önlenebilir ve erken teşhis halinde tedavi edilebilir olduğunu belirterek, "Eğer eskisi kadar iyi göremiyorsanız, 'Yaşlılık' deyip geçmeyin" dedi.
Böyle bir durumda derhal bir göz doktoruna gitmeyi (daha da önemlisi düzenli göz kontrolü yaptırmayı) tavsiye eden Dr. Ehrlich, bunun göz konusu hastalıkları bertaraf etmenin en iyi yolu olduğunu vurguladı.
Kaynak: www.hurriyet.com.tr