Internette online satış yapsaydık işimiz çok kolay olurdu. Kira giderlerimiz ve İnsan Kaynağı giderlerimiz başta olmak üzere birçok masraf kalemi hayatımızdan çıkardı. Çünkü bu tip giderler olmadığı için pazarda aranan ve bilinen bir ürünü internetten satmak her zaman son derece karlıdır.
Opak Lens’te teknolojik altyapı var, uzman ve tecrübeli bir kadro var, ciddi bir iş yapış ve ürün bilgisi var, yılların birikimiyle gelen pazarın eğilimleri bilgisi var, pazarı yönlendirecek vizyon ve pazarlama gücü de var.
Tabiri caizse “yok” yok.
O zaman neden Opak Lens, internette online satış işinde yok?
Çok basit. Sözümü geri alıyorum, aslında Opak Lens’in de “yok”ları var.
Örneğin Opak Lens’te yasal olmayan işlere girişme aksiyonu yok. İş etiği dışına çıkan konulara ilgi gösterme de yok. Mesleğimizin gerektirdiği davranışları bir yana bırakıp sadece ticaret yapma yönünde bir anlayış da yok. Üzerinde düşününce benzer birçok “yok” sayabilirim.
Sözün özü, konu yalnızca ticari kazanç olsa idi bugün biz internetten online satış yapan firmaların başında olurduk. Ancak konu yalnızca ticaret olamaz, mesleğimiz gereği toplumun ve fertlerin göz sağlığı ticaretten önce gelir.
Bilindiği gibi ülkemizde optik sektörünün yasal olarak işleyişi 5193 sayılı Optisyenlik Hakkında Kanun çerçevesinde belirlenmiştir ve gözlük, güneş gözlüğü, kontak lens gibi optik ürünlerinin satış ve pazarlaması Sağlık Bakanlığı’nın Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu yönetmelikleri uyarınca yapılır. Ve kanunumuzun birinci maddesi “fertlerin ve toplumun sağlığını korumak üzere;” ibaresiyle başlar.
Kanunda açık ve net bir şekilde belirtilmiş olmasına rağmen, maalesef ki bugün maddi çıkarların sağlığın önünde geldiği birçok örnek yaşanmaktadır. Bunların başında da internetten online kontak lens satışı gelmektedir.
Bu konuda Optik Gazete’de birçok kez yazdım, onlarca seminer, konferans ve toplantılarda konuştum. Belki biraz temcit pilavı gibi olacak ama tekrar tekrar bu konuyu gündeme getirmenin çok gerekli olduğunu düşünüyorum.
Neden?
Çünkü bazı uluslararası kontak lens üretici firmaları, bazı sivil toplum kuruluşları ve optik sektörü ile çok fazla alakası olmamasına rağmen ticareti ön planda tutan internetten online kontak lens satışı yapan site sahipleri bu konuda Sağlık Bakanlığı'nda kulis yapmaya çalışmaktadırlar. O yüzden yeniden yazıyorum.
Bu kez başka bir açıdan yaklaşarak yazacağım.
Bu kez madde madde yazacağım.
“Neden” sorusuna cevap arayarak yazacağım.
Bu kadar karlı bir iş olmasına rağmen, Opak Lens neden internetten online satış yapmıyor.
1.Yasal değil.
5193 sayılı Optisyenlik Hakkında Kanun gözlük ve kontak lens gibi optik ürünlerin satışının yalnızca optisyenlik müesseseleri tarafından yapılması gerektiğini net olarak belirtmiştir.
Optisyenlik müessesinin tanımı, internet sitesi tanımıyla eşleşmez. Web sitesinde benim optisyenlik müessesesi belgem var diye beyan etmek, web sitesinin uygun özelliklerde fiziksel mağazası olduğu anlamına gelmez. Ayrıca optisyenlik müessesesi olanın internette satış yapabileceğini belirten bir kanun maddesi de yoktur.
2.Sadece alınıp satılan ticari bir ürün değil.
Internetten satış tamamen ticari bir olgudur. Bir metayı, bir malı elbette internetten online satabilirsiniz. Ama kontak lens bir mal değildir. Kontak lens gözünüzün korneasına yerleştirdiğiniz tıbbi bir protezdir. Bir sağlık ürünüdür. Nasıl ilacınızı gidip internetten almıyorsanız gözünüzün korneasına yerleştirdiğiniz kontak lensi de alamazsınız.
Internette satışın sağlık yönünden birçok açıkları vardır. Bu web siteleri, optisyenlik müesseseleri gibi Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenmemektedir. Bu yüzden her türlü sahte, kaçak, süresi geçmiş ürünlerin bu kanalla satışı mümkündür.
Dolayısıyla göz sağlığı açısından birçok riski içerir. Araştırınız, göreceksiniz ki oftalmoloji dernekleri de buna karşıdır.
Bugün Avrupa’da birçok ülke internet satışının serbest bırakılmasından dolayı sıkıntı yaşamaktadır ve maalesef geri dönmek mümkün olamamaktadır. Biz tabii ki batının uygun ve gelişime açık uygulamalarını alalım, ancak sağlık konusundan taviz veremeyiz. Bu uygulamanın sağlık açısından ne kadar riskli olduğunu Avrupa ülkeleri yeni anlıyor, ancak maalesef ki yanlış karardan dönüş çok da kolay değil. Aynen okuma gözlüğünde olduğu gibi. Okuma gözlüğünü kolayca internetten, tüm mağazalardan temin eden Avrupa halkının göz doktoruna muayene olmaması nedeniyle yaşadığı birçok sıkıntı var. Avrupa’da bugün göz tansiyonu kontrol edilmediği için gözünü kaybeden birçok mağdur insan var.
Bizim de batı uyguluyor diye gözü kapalı hareket etmek yerine, araştırıp görmemiz ve uygulamada yaşanan zorlukları hesaba katmamız gerekmektedir. Üstelik bizdeki eğitim seviyesinin Avrupa’dan düşük olması, bizde yaşanabilecek tersliklerin daha çok olabileceği riskini de taşımaktadır.
Bugün ülkemizde bu ürünlerin Sağlık Bakanlığı denetimi altında bulunması toplumumuzun ve fertlerin göz sağlığının yararınadır. Cezalar düşük ve etkin olmayabilir, ama en yine de denetimin olduğu bir alan olması en azından tehditin büyümemesi yönünden caydırıcıdır.
3.Mesleğimizin önce sağlık, sonra ticaret yaklaşımına ters olduğu için etik değil.
İkinci madde ile bu madde aslında çok bağlantılı. Ticarette birileri kaybeder, birileri kazanır. Ancak sağlık açısından bir problem yaşandığında herkes kayıpta olur. En başta sağlığını kaybeden mağdur olur, ardından da riski taşıyan. Burada kaybedilen ticarette olduğu gibi sadece para değildir. Hepimiz biliriz ki manevi önem taşıyan vicdan ve etik değerler, terazi kefesinde maddi kayıplardan daha ağır çeker.
Internet, optisyenlik müessesesi olan ve/veya optisyenlik, gözlükçülük mesleği mensubu olan kişilerin, göz sağlığını önde tutma prensibiyle meslek etiği açısından uzak durması gereken bir mecradır.
Her türlü ticari cazibesine karşı tüm optisyenlik müesseselerinin uzak durması gereken bir çalışma alanıdır.
4.Şirket politika ve stratejilerimize uygun değil.
Şirketimiz Opak Lens, optik cam ve kontak lens konusunda doğrudan yerel bağımsız optisyenlik müesseselerine hizmet veren bir şirket.
Ve Opak Lens’in çalışma presiplerinin başında, yerel bağımsız optisyenlik müesseselerini yabancı sermayeli global zincir mağazaların hızlı ve agresif büyümesi karşısında güçlü halde tutmak ve Türkiye’deki sektörel büyüme ve gelişmenin yerli sermaye kanadında olmasını desteklemek gelir.
Türkiye Optik Sektörü’nün sayıca çoğunluğunu ‘halen’ yerel bağımsız optisyenlik müesseselerinin oluşturmaktadır, ancak global zincir mağazaların etki alanı ve gelir payı yüzdesel olarak sayısal azlığından çok fazladır. Ayrıca satın almalar yoluyla inorganik yoldan çok hızlı büyüdükleri de aşikardır.
Bu noktada internette online satış yapmamız, hizmet sunduğumuz ve yanında durduğumuz yerel optisyenlik müesseselerinin zararına olur. Biz tam tersine onların internette online kontak lens satışına karşı durabilmeleri için çabalarız.
- Maliyeti yüksek olmasına rağmen depo sayımızı arttırarak, aynı gün içinde hizmet verdiğimiz optisyenlik müessesesi sayısını çoğaltmaya çalışıyoruz. Ve yine aynı amaçla, yine maliyeti yüksek olmasına karşın bu depolarımızda yüksek sayıda, çok çeşitte ve geniş dioptri ve aks aralığında ürün stoğu bulunduruyoruz. Bugün hizmet verdiğimiz optisyenlik müesseselerinden %70’ine aynı gün içinde ürün teslim edebiliyoruz ki; bu da onların internetten bir gün önce kullanıcılarına hizmet verebilmelerini sağlıyor.
-Kardeş şirketimizin ürünü olan Elegance ve Safilens marka kontak lenslerin satışının internette yapılmasına karşı duruyoruz. Elegance Aquafresh lens solüsyonlarını da internette bulamazsınız, hatta eczane ve kozmetik ürün satan mağazalara da vermiyoruz. Çünkü biz kontak lens, lens solüsyonları, gözlük ve güneş gözlüğünün optik ürünler olarak sadece ve sadece optisyenlik müesseseleri tarafından satılmaları gerektiğine inanıyoruz.
5.Optisyenlik müesseselerinin itibarı açısından uygun değil.
Internette online yapılan kontak lens satışları optisyenlik müesseselerine olan güveni sekteye uğratıp itibarlarının zedelenmesine neden olmaktadır. Bugün birçok kullanıcı karşı karşıya kaldıkları sağlık risklerini bilmeden sırf “daha ucuz” diye internet sitelerinden lens almaya yönelmektedirler. Ve internette satılan ürünle, optisyenlik müessesesinden aldığı ürün arasındaki fiyat farkının birebir optisyenlik müessesesinin karı olarak düşünmektedirler. Bu da optisyenlik müessesesinin dürüst satış yapmadığı yönünde negatif bir algının doğmasına sebep olmaktadır. Bugün internet sitelerinin forumlarına girerseniz birçok yerde optisyenlik müesseseleri hakkında yazılmış bu tür yorumları görebilirsiniz. Bu konuda haksız ithamlara maruz kalmamak için optisyenlik müesseselerinin bu konudaki hassasiyetlerin farkında olmaları ve kullanıcıları da bu yönde bilgilendirecek donanımda olmaları gerekir.
Sağlık Bakanlığı’nın ruhsatlı optisyenlik müesseselerinin sağlaması gereken minimum altyapı ve operasyonel giderlerine karşılık; internet sitelerinin kira gideri, eleman gideri, belgelendirme giderleri gibi yüksek giderleri olmadığı gibi, sattıkları ürünün gerçek ürün olup olmadığı da muğlaktır. Sattıkları ürünün sahte, kaçak ya da süresi geçmiş bir ürün olma olasılığı da yüksektir. Örneğin 2012 yılında Türkiye’de 200 bin adet sahte renkli lens satışı yapıldığı tespit edilmiştir. Bunların Sağlık Bakanlığı denetimi altındaki optisyenlik müesseselerinden geçme olasılığı ile hiçbir denetimi olmayan, adresine gittiğinizde tek bir ürüne dahi rastlamadığınız sanal bir mağazadan geçme olasılığını karşılaştırdığınızda ne düşünürsünüz?
6.Optik sektörünün gelişimi açısından sağlıklı değil.
Tespitlerimiz gösteriyor ki bugün internet satışlarının kontak lens satışları içindeki payı %20 civarında. Bunun toplumun göz sağlığı açısından doğuracağı riskin büyüklüğünün yanı sıra yapılan bu online satışlar doğrudan optik mağazaların gelir payından eksilmektedir. Dolayısıyla optik sektörü içinde olmayan ticarethaneler, sektörün mensubu olan işletmelerin payını yutmaktadır.
Eğer bu internet sitelerinin sahipleri optik sektörü içinde bulunuyorlarsa bu da sektöre bir kazanç sağlamaz. Çünkü yukarıda saydığım sebeplere aldırmayan, dolayısıyla optik sektörünün gelişimine de değer vermeyen kişi ve yapılar olarak sektörümüze faydadan çok zarar getirebilecekleri nettir. Üstelik sektörümüzün gelişimi açısından bugün farkına varmadığımız, ancak uzun vadede ortaya çıkabilecek birçok başka zarar da bulunabilir.
Uzun lafın kısası; konu yalnızca ticari kazanç olsaydı internetten online satışı yapan ilk biz olurduk. Ancak mesleğimiz ve ahlakımız gereği bizim için göz sağlığı ve optik sektörümüzün gelişimi her şeyden önde gelir.
Saygıdeğer Optik Gazete okurlarına ve tüm meslektaşlarıma esenlik dolu günler diliyorum.
Hayri Erol Harbi
Opak Lens Sanayi ve Ticaret A.Ş.Yönetim Kurulu Başkanı