Bir göz düz bakarken diğeri içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir.
Kayma daimi olabilir ya da ara ara ortaya çıkar.
Bazen kayan göz düz bakıp diğeri kayma yapabilir.
Şaşılık, çocuklar arasında sık görülen bir durumdur.
Hayatın ileri dönemlerinde de meydana gelebilir.
Kadın ve erkekler arasındaki dağılımı eşittir.
Aynı ailede geçiş özelliği gösterebilir.
Buna rağmen pekçok şaşılıklı kişide, şaşılığı olan akraba tespit edilemeyebilir.
Gözler birlikte nasıl çalışır?
Normal görmede heriki göz aynı noktaya bakar.
Daha sonra beyin bu iki resmi birleştirerek üç-boyutlu bir görüntü oluşturur.
Bu üç boyutlu görüntü bize derinlik algısı kazandırır.
Bir gözde kayma olursa beyne iki farklı resim gönderilir.
Küçük bir çocukta beyin, kayan gözden gelen görüntüyü ihmal eder ve sadece normal, iyi gören gözden gelen görüntüyü algılar.
Böylece çocuk derinlik algısını kaybetmiş olur.
Erişkin hastalarda şaşılık meydana geldiğinde genellikle çift görme ortaya çıkar.
Çünkü beyin her iki gözden gelen görüntüleri görmeye alışmıştır ve kayan gözden gelen görüntüyü ihmal edemez.
Göz tembelliği
Çocukluk esnasında heriki göz paralel ise iyi bir görme gelişmesi olur.
Beyin, iyi gören gözün görüntüsünü algılar, tembel gözün görüntüsünü ise ihmal eder.
Bu durum, şaşılıklı çocukların hemen hemen yarısında görülür.
Göz tembelliği tedavisi
Göz tembelliğinin tedavisi 8-10 yaşına kadar yapılmalıdır.
Daha sonra tedavisi mümkün olmaz.
Birkaç tedavi yöntemi vardır.
Bunlardan ilki iyi olan göz kapatılıp tembel gözdeki görme güçlendirilerek yapılan tedavidir.
Bir başka tedavi yöntemi özel kliniklerde CAM ismi verilen aletlerle seanslar halinde yapılan tedavidir.
Bu tedavi şeklinde çocuk bir aletin başına oturtularak dönen çizgiler üzerinden boyamalar yapması, şekil çizmesi ya da bulmaca çözmesi istenir.
En az 20 seanstan oluşur.
Üçüncü bir tedavi yöntemi ilaçlardır.
Sağlam göze atropin grubu ilaç damlatılarak diğer gözün çalıştırılması esasına dayanır.
Tedavi geciktirilirse göz tembelliği kalıcı hale gelir.
Kural olarak, göz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse sonuç o kadar iyi olur.
Bunun için çocuklar, bebekliklerinde ve daha sonra senede en az bir defa olmak üzere göz muayenesinden geçirilmelidirler.
Şaşılığın sebepleri
Şaşılığın tam sebebi bilinmemektedir.
Her bir gözün dış kısmına yapışarak hareketlerini kontrol eden altı kas mevcuttur.
Herbir gözde iki kas, gözü sağa veya sola çeker.
Diğer dört kas ise belli açılarda gözü yukarı veya aşağı hareket ettirirler.
Gözlerin paralel kalıp belli bir hedefe odaklanabilmeleri için tüm kasların birlikte ve belli bir denge içinde çalışmaları gerekir.
Gözlerin birlikte hareket etmesi için de her iki gözdeki kasların uyumlu çalışması gerekir. Göz kaslarını beyin kontrol eder.
· Serebral palsi (doğum esnasında oksijensiz kalıp bayılan çocuklar);
· Down sendromu;
· Hidrosefali;
· Beyin tümörleri gibi problemleri olan çocuklarda şaşılık daha sık görülür.
Katarakt veya göz yaralanmaları da görmeyi bozup şaşılığa neden olabilir.
Şaşılığın belirtileri
Şaşılığın temel belirtisi düz bakmayan bir gözdür.
Bazen çocuklar güneşte bir gözlerini kapatır veya gözlerinin ikisini birden kullanmak için başlarını eğerler.
Şaşılık nasıl teşhis edilir?
Şaşılık tanısı göz muayenesi sonucu konur.
Tüm çocukların dört yaşına girmeden önce görme muayenesine girmeleri önerilmektedir.
Ailede şaşılık veya göz tembelliği hikayesi varsa daha önce de görme test edilebilir.
Bebeklerin gözleri genellikle çapraz gibi durur.
Küçük çocukların burun kökü geniş ve basık olur, ayrıca gözlerin burun kısmında bir cilt katlantısı bulunur.
Bunlar sanki gözlerde çaprazlaşma varmış gibi gösterir.
Çocuk büyürken bu yalancı şaşılık durumu kaybolur.
Gerçek şaşılığı olan bir çocuğun durumunda düzelme olmaz.
Göz hekimi, gerçek ve yalancı şaşılığı ayırt eder.
Şaşılık tedavisinde amaç
· Görmeyi korumak;
· Gözleri paralelleştirmek;
· Iki gözle görüşü yani derinliği sağlamaktır.
Tam bir göz muayenesi sonrası göz doktoru uygun tedavi şeklini belirler.
Bazı olgularda çocuğunuz için gözlük önerilebilir.
Verilen gözlükle kayma tamamen veya kısmen düzelebilir.
Bunun dışında gözleri paralelleştirmek ya da katarakt varsa gidermek için cerrahi gerekebilir.
Tembel gözü güçlendirmek için sıklıkla sağlıklı gözü kapamak gerekir.