Bu Cihazın Doğru Adı Hangisi Fakometre mi Fokometre mi?

Sektörel Genel Kültür Sorusu:

Hangisi Doğru?

Fokometre, Fakometre, Focimetre, Lensmetre, Lensometre, Vertometre

Optik Gazete olarak tüm optisyen, gözlükçü, optisyen adayı öğrenciler, optisyenlik bölümü öğretim üyeleri, optik ürün ve optik cihaz üretici ve tedarikçilerinde çalışan herkese bir sorumuz var.

Gözlük camının optik gücünü ölçen cihazın adı aşağıdakilerden hangisidir?

1. Fokometre
2. Fakometre
3. Fokimetre
4. Lensmetre
5. Lensometre
6. Vertometre
7. Hiçbiri
8. Hepsi

Cevaplara baktığımızda lensmetre, lensometre, vertometrenin ilk anda elenecek olan şıklar olduğunu düşünüyoruz, çünkü ülkemizde sektörümüzün en çok kullanılan cihazlarından biri olan bu ölçüm aracı genellikle ilk üç şıkla anılır. Bu nedenle çoğunluğun (a) şıkkını cevaplayacağını tahmin ediyoruz. Bir kısım da belki (b) diyecektir. Çok az sayıda da (c) şıkkına doğru diyenler bulunabilir.

Burada sözcüğün foko, fako, foki kısımları birbirine benzediği için, birilerimizin cihaz ismini yanlış duyduğu ve dolayısıyla yanlış telaffuz ediyor olduğu fikri akla ilk gelen şeydir.

Ama acaba öyle mi?

Eğer öyleyse, hepimizin doğrusunu söylemek, doğrusunu yazmak için aslını öğrenmemiz şart!

İlk başvuru noktamız elbette ki TDK Türkçe Sözlük (sozluk.gov.tr)… Ancak gelin görün ki bu sözcüklerin hiçbiri sözlüğümüzde yok. O zaman cevap (g) şıkkı “Hiçbiri” mi diyeceğiz?

Hayır. Bunu söylemeden önce, araştırmaya devam etmek lazım. Türkçe sözlüğe henüz bu sözcük girmemiş olabilir. O zaman bizim dilimize geçiş yapan İngilizce ve Fransızca sözlükleri araştırmak gerekir.

Bu araştırmayı yapanlar görecekler, Türkçe-İngilizce çeviri sözlüklerinde yukarıdaki sözcüklerden bazılarına Türkçeye girmiş şekliyle rastlamak mümkün. Ve sözcüğün İngilizce aslını araştırdıkça birçok İngilizce sözlükte farklı formlarının bulunduğunu da görüyoruz.

Şimdi İngilizceleriyle birlikte inceleyelim.

Bu incelemede görüyoruz ki, bu listede bulunan sözcüklerin biri veya birkaçı ve hatta bazen hepsi olmak üzere aslında her biri farklı sözlük ve ansiklopedi sitelerinde yer alıyor.

Her ne kadar bu sözcüklerin tanımlama ve açıklamalarında farklılıklar olsa da, hepsinin açıklaması ve kullandığı görsel materyaller aynı cihazı işaret ediyor.

• Merceklerin (gözlük camlarının) odak gücünü ölçmeye yarayan cihaz. (An instrument for measuring the focal power of lenses.)

Yani en başta sorduğumuz sorunun cevabı (h) Hepsi