Gözlükçülükte Defakto Reklam ve İnternet Satışları

Gözlerimiz, adeta beynin bir uzantısı gibi çalışır. Hayatı gözlerimizle algılarız. Öğrendiklerimizin %83’ünü gözlerimizle sağlarız. Gözlerimiz, vücudumuzun dünyaya açılan pencereleridir. Gözlük, çağdaş ve modern bir toplum inşa etmenin anahtarıdır. Düzenli göz muayenesi, genel sağlık bakımınızın bir parçasıdır.
Her türlü gözlük camı çerçevesi, numaralı renkli lensler, LVA, IOL hekim reçetesi ile sadece optisyenlik müesseselerinde satışına izin verilen; ilaç ve tedavi kapsamında değerlendirilen ve geri ödeme kapsamında olan tıbbi cihazdır. Bu yüzden, reklam ve internet üzerinden satışı yasaktır.

Reklamın Kapsamı

MADDE 15 – (1) Münhasıran sağlık meslek mensupları tarafından kullanılması veya uygulanması gereken cihazlar ile geri ödeme kapsamında olan cihazların, internet dâhil halka açık yayın yapılan her türlü medya ve iletişim ortamında program, film, dizi film, haber ve benzeri yollarla doğrudan veya dolaylı olarak topluma reklamı yapılamaz.

Gözlüğün Hastaya Sağladığı Yarar Tedavi Midir?

Ebeveynler çocuklarını doğumda,1 yaşında ve 4 yaşına gelmeden kesinlikle bir göz hekimine muayene ettirmelidir. Muayene sonucunda gözlük verilebilir. Şaşılık, gözlükle tedavi edilebilir. Şaşılığı 6 yaşına kadar gözlükle tedavi etmezseniz, çözüm cerrahidir. Cerrahi işlem, hem pahalı hem de risklidir.
Ayrıca zayıf gözün daha çok çalışması sağlanmaya çalışılır. Bu, sağlam gözün özel bir bandajla haftalar bazen aylar boyunca kapatılması ile yapılır. Önce gerekli olan reçete yapılır. Çocuk bunu kullanmaya başlar ve kapama tedavisi yapılır. Şaşılıkta eğer bir cerrahi müdahale yapılacaksa genellikle önce göz tembelliği giderilmeye çalışılır.

Göz tembelliği tedavi edilmezse; kalıcı görme kusuru, derinlik algılamasında ciddi kayıp olur. Başarıda en önemli kıstas erken teşhistir. Binoküler görme bozuklukları prizmatik camlarla tedavi edilebilir. Yatalak hastaların yatarak okuyabilmeleri yine prizmatik camlarla sağlanabilir. Az görenler için teleskopik gözlükler tedavi aracıdır. Sert kontak lenslerle, keratokonus tedavi edilir. Her türlü refraksiyon kusurun düzeltilmesi tedavidir.
Kontak lensler sadece refraksiyon kusurlarını düzeltmez. Tedavi amaçlı da kullanılabilir.
Kornea yüzeyini bozan hastalıklar sinir uçlarının dışarıda kalmasına bağlı olarak hastaya yoğun bir huzursuzluk verirler. Bu gibi durumlarda hastanın tedavisi amacıyla tedavi edici yumuşak kontak lensler kullanılabilir.
Özel meslek kanunumuzun amaç bölümünde toplumun ve fertlerin sağlığının korunması yasa ile gözlükçülere emredilmiştir.


6 bin gözlükçü ve 24 gözlükçü meslek kuruluşu internet satışlarına ve reklamlara karşıdır. Sınırlı sayıda sermaye gurubunun teşkil ettiği, üye sayısını çok göstermek amacıyla, firma çalışanlarının ve firma sahiplerinin de üye olduğu, bizleri temsil etmeyen, tedarikte ve perakendede tekel oluşturmak dikey büyümek isteyen. Mesleğimizi bir sağlık mesleği değil de teknik ve ticari bir meslek olarak algılayan ve tasarlamak isteyenlerin talep ve isteklerini gayretlerini görmezden gelmemiz mümkün değildir.


“Reklam Meslek Saygınlığını Azaltır”

Hekim reçetesi ile satılan optik ürünlerin reklamı halk sağlığını, göz ve görme sağlığını olumsuz etkiler. Reklam, sektör pazarının gelişmesini de sağlamaz. Sadece reklamı yapan firmanın pazarını genişletir. Kamunun tasarruf etmeye çalıştığı kıt kaynakları, sermaye sahiplerine aktarılmasını sağlar. Uzantısında israfa ve çeşitli sağlık problemlerine neden olur. Reklam maliyetleri ile ürün fiyatı ve kamunun harcamaları artar. Devletin, sağlık ödemesi yaptığı bir alanda reklam yönlendirme, talep yaratarak kamu zararı, haksız rekabet ve haksız kazanca, etik erezyona sebep olur. Geleneksel, bireysel müesseselerin bu reklamları verecek finans kaynağı olamayacaktır. Reklâmla oluşacak rekabet, orantısız güç kullanımına sebep verecek geleneksel müesseselerin olumsuz etkilenmelerine, yüzlercesinin kapılarına kilit asmalarına neden olacaktır. Ayrıca, tartışılan konunun öznesi insan sağlığıdır. Ticari değildir.
1994 yılında Türkiye’nin taraf olduğu ‘Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi’ uyarınca, ülkeler arası yayıncılıkta reçeteye tabi ilaç ve reçeteye tabi tedaviler için reklâm yapılması kesin olarak yasaklanmıştır. Hekim tarafından reçete ile yazılan ilaç ve tedavilerin reklamı yapılamaz.
Tedarikçi ve üretici firmalar optik ürünlerinin tanıtımlarını, reklamını gözlükçülere yapmalarında yasal bir engel yoktur.

Sağlık Mesleklerinde Reklam Olmaz

Optik ürünler, mutlaka hekim reçetesine göre kullanılabilen, sadece gözlükçü tarafından kişiye özel üretilebilen ve satılabilen bir sağlık gerecidir. Sağlık alanında yapılan reklamların sektörün gelişimine bir yararı yoktur. Reklamı yapanın pazarını genişletir, talep oluşturur, tüketimi artırır, kamu zararı yaratır. Yaptığımız meslek, sağlık mesleği midir? Bunda şüphe yoktur. 5193 sayılı meslek kanunumuzun amaç bölümünde toplumun ve fertlerin sağlığının korunması yasa ile gözlükçülere emredilmiştir.
İnternet optisyenlik müessesesi değildir. Sağlığın reklamı olmaz. İnternet üzerinden sağlık hizmeti alınmaz.

Hem reklam internet satışı yapın hem de toplumun ve fertlerin sağlığını koruyun
bu nasıl olacak?

Reklam ve internet üzerinden satış yapılarak, meslek kanunumuzun amaç bölümünde toplumun ve fertlerin sağlığının korunması yasa hükmü nasıl uygulanacaktır?
Sağlığın reklamı, e-ticareti ve internet üzerinden satışı olmaz. Eğer reklam ve internet satışı olursa, o artık bir sağlık mesleği değil ticaret mesleğidir.

Almanya’da internet satışı da reklamı da var su-i misal emsal olmaz. Türkiye’de de sağlık mesleği olarak değil de ticaret mesleği olarak düzenlenirse, sağlıktan çıkarılırsa reklam da olur internette. Aksi takdirde gözlükçülüğü ticaret mesleği olarak düzenleyen AB bize gözlükçülük alanında örnek olamaz. Örneğin Portekiz’de gözlükçülükle ilgili hiçbir yasal düzenleme yoktur.

Pazar Zincir Lehine El Değiştirir

Bizimle aynı nüfusa sahip Almanya da mesleğimiz, ticaret mesleği olarak düzenlenmiştir.
Optik ürünler bir emtia-mal olarak değerlendiriliyor. Reklam, internet satışı, serbest optometri var, müesseseler reçetelerini kendileri üretiyor.

Almanya’da gözlük geri ödemeleri 2,7 milyarlardan, hasta katılım payları artırılmak suretiyle,250 milyona kadar gerilemiştir. Meslektaş içleştirilmiş, halk sağlığı demek hiç bir meslek adamının haddine değildir. Böyle bir kelam eden olursa da, onu kimse dinlemez işinden ekmeğinden olur.

Zincirlerin; “işi ve sermaye birikimi olmayan gözlükçülere iş alanı açıyoruz” söylemi de tamamen asılsız çünkü Almanya’da 2000 kadar optisyen işsizdir.
Almanya’da 12.000 optisyenlik müessesesi var. Almanya’da zincirler çok yaygın ve pazar payları çok yüksektir.
Almanya’da Filman ve Apollo’nun da içinde olduğu ilk ondaki zincir 1.555 müesseseye sahip. Zincir gözlükçü sayısı %15 ancak pazar payları %41 civarındaydı. Şu an ise güncel pazar payları Almanya’da %45 e ulaşmış ve devamlı franchise müesseseleri artıyor. Geleneksel müesseseler, dramatik şekilde bir bir kapanıyor. Pazar, zincir mağazalar lehinde sürekli el değiştiriyor. Dikey büyüyor.
Almanya’nın dev zincirlerinden birisi olan Filman’da; günlük gözlük satışı 37, geleneksel bir müessesede ise ortalama 2 adet.
Filman’ın yıllık satış rakamlarını yeni açıkladı; 342 milyon avro,  4,6 TL ile çarparsanız 1 katrilyon 573 trilyon TL. Bu neredeyse, Türkiye’deki tüm sektörün ciro hacminin %75 ‘i kadar devasa bir rakam.

Bilgi çağı, eğitim, ‘küçük olsun benim olsun’, güçlerinizi birleştirin, dijital dünya, globalleşme, sağlıklı yaşam bilinci, entegrasyon, yenileşme, değişim, iş birliği, iş ortaklığı gibi süslü ve tehlikeli söylemlerle; uluslar arası sermaye reklamları interneti, zinciri adeta oya gibi işliyor, olağan üstü çalışıyor.

Mesleki mevzuatımıza aykırı defakto, market-mağazacılık tarzı reklam ve tanıtımlar, internet satışları, haksız rekabet yaratır. Halk sağlığını olumsuz etkiler. Sağlık mesleği görünümünden uzaklaştır. Mesleğimizin saygınlığını ve güvenilirliğini azaltır. Etik erozyonlara sebep olur. Pazar, zincir lehinde el değiştirir.

Sermaye, Almanya’daki koşulları Türkiye’de tesis ederlerse (Reklam, internet, optometri), 1000-1500 zincir müessese ile pazarın %60’ıına sahip olur.

Artık şunun kararını verme aşamasına geldik: Optisyenlik müesseselerimizin efendisi mi? Yoksa zincirlere teslim edip, işçisi mi olacağız?
İş işten geçtikten sonra; ellerinizle yaktığınızı, gözyaşlarınızla söndüremezsiniz.
Çözümü ise şöyle: Standart sağlık hizmet sunumu yapmalıyız. Bilgimizi ve teknolojimizi sürekli güncellemeliyiz. Rekabet gücümüzü korumak için bir gözlükçü kooperatifine ortak olmalıyız. Oda ve Birliğimize, Meslek kuruluşlarımıza sahip olmalıyız. 

Özetle, "yerli ve milli" olmalıyız.

Taylan KÜÇÜKER
Eczacı Gözlükçü