İnternet Satışları Engellenmezse Ne Olur! Zincirleme Etki Nedir?

Değerli Meslektaşlarım,

Dün kaldığımız yerden devam ediyorum…

Zincirleme etki. Domino etkisi. Ne, neyi, nasıl tetikler? Etkisi şimdilik fazla can yakmayan –ama hassas- konularda önlem almazsak ne olur?

Sektörümüze ilişkin dün optik ürünlerinin SGK geri ödeme kapsamında olması konusunda bir yanlış adım atıldığında olabilecekleri yazdım.

Bugün de internette yasal olmayan kontak lens satışlarının önüne geçmediğimiz takdirde olanları ve olacakları –çok yazdım çizdim ama yine de hatırlatmakta fayda vardır diyerek- burada tekrar kaleme alıyorum.

Fertlerin ve Toplumun Sağlığını Korumak Öncelikli ve Önemlidir…

Biz bir sağlık mesleği mensubu olduğumuza göre bu başlık bizim için hep birinci önceliktedir. Dün yazdığım konuda olduğu gibi, bu konuda da bizim için önce fertlerin ve toplumun sağlığı gelir.

Internet sitelerinden alışveriş yapmak birçok durumda kişilere daha ucuza ürün alma ve ürünün birkaç gün içinde kendilerine ulaştırılma kolaylığı sağlar. Ama kontak lensin satılabileceği bir platform değildir.

• Internet siteleri, optisyenlik müesseselerinin denetlendiği gibi bir sağlık denetiminden geçmez.
• Bu nedenle sahte, kaçak, süresi geçmiş kontak lens satın alma olasılığı yüksektir.
• Optisyenlik müesseselerinin yaptığı reçete sorgulaması internet sitelerinde yapılmadığı için, ya da sadece “göstermelik” yapıldığı için kullanıcı hiç göz hekimine muayene olmadan kontak lens satın alıp kullanabilir. Muayene görmeden lens alıp kullandığında göz yapısına hiç uymayan bir lensi kullanması ciddi sorunlar yaratabilir.
• Optisyenlik müesseselerindeki uzmanların kontak lens kullanımına ilişkin vereceği önemli bilgilerden yoksun olan kullanıcılar hijyen ya da yanlış kullanım nedeniyle de gözlerinde problem yaşayabilirler.
• Kullanıcı olarak nasıl ilaçları internet sitelerinden almıyorsak, kontak lensleri de almamalıyız. Gözün korneasına doğrudan temas eden tıbbi bir protez olduğu için azami derecede dikkatli olmalıyız.

Yerel Bağımsız Optisyenlik Müesseselerine Haksız Rekabet Yaratır...

Türkiye’deki kontak lens satışlarının %20’si yasal olmadığı halde internet siteleri üzerinden yapılmaktadır.

• Bu %20’lik oran yerel bağımsız optisyenlik müesseseleri için ciddi bir doğrudan gelir kaybı olmasının yanında, kontak lens kullanıcısının mağazasından uzaklaşması nedeniyle de çarpraz satıştan gelen dolaylı gelir kaybı da yaratır.
• Internet sitesi üzerinden kontak lens satışı yapmak yasal değildir. Bu nedenle burada yapılan rekabet yasa dışıdır. Yasalara uyan optisyenlik müesseselerine karşı yapılmış bir haksızlıktır.
• Optisyenlik müessesesinin faaliyette bulunması için belli koşulları sağlaması gerekir. Minimum ölçüleri belirlenmiş bir mağaza sahibi olmaları ya da kiralamaları, çeşitli optisyenlik makinelerini bulundurmaları gerekir. Mesul müdür bulundurma zarureti bulunmaktadır. Dolayısıyla bir optisyenlik müessesesesinin Sağlık Bakanlığı’ndan onaylı olarak çalışabilmesi için hem yatırım hem de operasyon maliyetleri oluşmaktadır. Internet sitesi günümüzde çok düşük ücretlere inmiş bir web sitesi yatırımı ve bir elemanla çok düşük bir maliyetle iş görebilmektedir. Dolayısıyla kar marjı yüksek bir şekilde çalışabileceği için ürünleri daha ucuza satabilir, yasak olduğu halde reklam yapabilir. Bu şekilde optisyenlik müesseselerinden alışveriş eden kullanıcıları kendine çekerek haksız kazancını arttırır.
• Optisyenlik müesseseleri Sağlık Bakanlığı yetkili kurumlarınca sürekli denetlenmekte ve en ufak bir ihlal ya da hatada çeşitli cezalar ödemek durumundadırlar. Bazı durumlarda yapılan meslekten men ve kapatma cezaları müesseseleri ciddi şekilde etkiler. Internet siteleri böyle bir denetim görmedikleri için her türlü ihlal yaparak, hiç düzelme göstermeden ve ceza almadan varlıklarını sürdürmeye devam ederler.

Yerel Bağımsız Optisyenlik Müesseselerinin İtibar Kaybına Neden Olurlar...

Internet sitesi yukarıda bahsettiğim nedenlerden dolayı maliyeti daha düşük olması nedeniyle kontak lensleri kullanıcıya daha ucuza temin edebilir. Bunu gören kullanıcılar bu durumun arkasında bulunan koşulları fark etmeden, optisyenlik müesseselerinin kendilerini yüksek fiyat uygulayarak kandırdıklarını düşünmektedirler. Bu da optisyenlik müesseseleri için ciddi bir itibar kaybına yol açmaktadır.

Ve de Asıl Büyük Soruna Yol Açacak Domino Etkisi...

Internette yasal olmayan kontak lens satışı konusunda yürüyüş yaptığım zaman birçok optik sektörü mensubu değişik kanallardan bana erişip bu konuda destek verdiler, konuyla ilgili görüş belirttiler. O zaman konu üzerinde derinlemesine konuşurken bazı gerçeklerin aslında hiç fark edilmediğini gördüm.

Yukarıda belirttiğim sağlığa ilişkin, rekabete ilişkin, itibara ilişkin konular bugünümüzü ciddi şekilde etkiliyor. Bazı illerimizde, bazı bölgelerimizde bu etkiler daha çok görülüyor, bazılarında daha az. Bazı optisyenlik müesseseleri, özellikle kontak lens satış hacmi yüksek olanlar bu olan bitenden gerçekten yara alıyor, bazıları ise kontak lens satışını çok önemsemiyor ve bu konuya da çok ilgi göstermiyor. Ancak hepimiz aynı gemideyiz ve birimizin problemi hepimizin problemi olarak algılandığında çok daha çabuk çözülecektir.

Şimdi, şu anda sadece bir kesimi etkilediğini düşündüğümüz internette yasal olmayan kontak lens satışları eskaza serbest kalsa ne olur?

Bugün Türkiye’deki 6560 optisyenlik müessesesinin 6000’den fazlası yerel bağımsız optisyenlik müesseseleridir. Bugün sayıları çok az olan yabancı sermayeli zincir mağazalar bir anda çoğalmaya başlarlar. Neden?

• Anında tüm yabancı sermayeli zincir mağazaların zaten yurtdışında kullanılmakta olan internet siteleri devreye girerek hizmet vermeye başlarlar. Bu arada 6000 yerel bağımsız optisyenlik müessesesinin aynı alt yapıyı kurup satışa başlamaları için epeyce bir zaman geçecektir.
• Bazı optisyenlik müesseseleri sosyal medyayı çok iyi kullanıp, Google reklam sistemini harekete geçirerek internette satış konusunda hızla başarı sağlayabileceklerini düşünüyorlar. Oysa bu mecralardaki reklam sistemi borsa gibi, daha çok reklam sahibi devreye girip, daha çok reklam verilmeye başlandığında reklam verme ücretleri de artacaktır. Dolayısıyla en iyi koşullardaki yerel bağımsız optisyenlik müessesesinin reklam bütçesi bile yabancı sermayeli zincir mağazaların bütçesine yaklaşamaz.
• Optik sektöründe olmayan, büyük internet satış siteleri var. Onların bugün kontak lens satmıyor olmalarının tek sebebi online kontak lens satışının yasal olmamasıdır. Serbest bırakıldığı anda gittigidiyor, n11 gibi büyük siteler kontak lens satmaya başlayacak. Amazon Türkiye’ye geldi, müthiş bir satış ve reklam gücü var, amazon kontak lens satmaya başlayacak.
• Yukarıdaki maddeler kontak lens satışlarının devasa ölçüde hızla internete kayacağını net olarak gösteriyor. Peki sizce bununla duracak mı? Bir sonraki aşamada gözlükler devreye girecek. Bugün dünyada bir çok siteye girip kendi kendinize göz muayenesi olup, reçetelendirip lens alabiliyorsunuz, neden gözlük de alamayasınız?
• Hatta bizi ilgilendirmiyor ama içinde bulunduğumuz sağlık sektörünü ilgilendiriyor, fertleri ve toplumu ilgilendirdiği için insan olan herkesi ilgilendiriyor. Bütün bu gelişmeler ilacın da internette satışına yol açmayacak mı? Ne dersiniz?
• Yine yukarıda yazılanların hepsi internette online satışla ilgili. Peki ya reklam? Bu serbestlik sonucunda yabancı sermayeli zincir mağazalar için müthiş bir reklam mecrası açılacak. Internetin satış etkisinin yanında önemli de bir reklam gücü var. Reklam deyince artık sadece tanıtımdan da bahsetmiyoruz. Algı yönetiminden bahsediyoruz. Algıyı istenen yöne kaydırmaktan bahsediyoruz. Bugün insanların zekasını taklit eden yapay zeka yazılımlarının da devreye girmeye başlamasıyla ortam bambaşka bir hal alacak. Bu durumda yabancı sermayeli devler karşısında şansımız ne olur sizce?

Son bölüm benim yaşımdakilere bilim kurgu gibi görünse de, halihazırda facebook ve amazon’un kullandığı teknolojiler. Dolayısıyla niyetim göz korkutmak değil, bilgilenip gözlerimizin açılmasını sağlamak. Çünkü domino taşlarının birbiri ardına inmesini önlemek istiyorsak bunu ancak şu anda elimizin altında olan taşı sıkı tutarak yapabiliriz.

Dün yazdığım gibi, bizi kendi içimizde birliğe ve dirliğe taşıyacak şey bilgidir. Ne kadar çok bilgi sahibi olursak o kadar öteyi görmeye başlarız. Optik sektörü olarak her birimize düşen görev işimiz hakkında daha çok bilgi sahibi olmaya çalışmaktır. Bilginin peşinden gitmektir. Bilgi diri tutacak şekilde kendi davranışlarına, hizmetlerine yansıtmış ve onu doğru şekilde uygulayan kişi ve kurumları incelemek ve izlemektir.

Kalın sağlıcakla,

H. Erol Harbi
Opak Lens Yönetim Kurulu Başkanı