Gözlük, Cips veya Gazoz Değil ki Reklamı, İnternet satışı Olsun!

Ege Gözlükçüler ve Optisyenler dernekleri Federasyonu Eğitim Komisyonu Başkanı Taylan Küçüker, gözlük reklamlarına tepki göstererek, "Gözlük, cips veya gazoz değil ki reklamı olsun. Gözlük mutlaka hekim reçetesine göre kullanılabilen sadece gözlükçü tarafından üretilebilen ve satılabilen bir sağlık gerecidir." dedi. Küçüker, "Bu reklamların sektörün gelişimine, bir yararı yoktur. Reklamı yapanın pazarını genişletir, talep yaratır tüketimi artırır kamu zararı yaratır." ifadelerini kullandı. 

Gözlük, cips veya gazoz değil ki reklamı olsun. Her türlü gözlük camı, çerçevesi, renkli ve numaralı kontak lensler, göz hekimi reçetesi ile sadece optisyenlik müesseselerinde satışına izin verilen ilaç ve tedavi kapsamında değerlendirilen, geri ödeme kapsamında tıbbi cihazdır.

Reklamların sektörün gelişimine bir yararı yoktur. Reklamı yapanın pazarını genişletir. Geri ödeme kapsamında olan tıbbi cihazlar için talep yaratır, kısıtlı kamu sağlık harcama bütçesinde israfa neden olur. Kamu zararı yaratır.

Sağlık mesleklerinde reklam olmaz. Sahte taklit ürünler yüzünden körlük dahil geri dönüşümü olmayan sağlık problemlerine neden olur. Reklam sağlık mesleklerine olan güven ve saygıyı azaltır, itibarsızlaştırır.

Haksız kazanç ve haksız rekabete sebep olur

Gözlükçülük bir formasyon mesleğidir. Cam ve çerçeveden meslek bilgisini de katarak ürettiğimiz gözlük göz sağlığı konusunda birçok tedavi ve görme kusurlarını düzeltir, çağdaş bir toplum inşa etmenin anahtarıdır.

Gözlük, cips veya gazoz değil ki reklamı olsun. Gözlük hekim reçetesine göre kullanılabilen sadece gözlükçü tarafından üretilebilen ve satılabilen bir sağlık gerecidir. Bu sağlık hizmetlerinin ben senden daha uzmanım daha iyi yaparım, bende yüzde 50 daha ucuz diye nasıl reklamı yapılabilir? Uzman bir doktor, ben eğitimimi Londra da aldım diğer doktorlardan daha uzmanım diyebilir mi? Bir muayene olana bir muayene bedava diye promosyon yapabilir mi?

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığı’nın Gözlükçüler ve Optisyenler Konfederasyonu’na gönderilen yazısında “05.12.2013 tarihinde yapılan bilimsel komisyon toplantısında. Optisyenlik müesseseleri tarafından satışı yapılan optik ürünlerin (kontakt lensler, gözlükler, az görmeye yardımcı cihazlar) “reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği kararı alındığı ve bu kararın Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na iletildiği” belirtilmiştir.

1994 yılında Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi’ uyarınca, ülkeler arası yayıncılıkta reçeteye tabi ilaç ve tedaviler için reklam yapılmasının kesin olarak yasaklanmıştır.

15 Mayıs 2014 tarih ve 29001 sayılı Tıbbi Cihaz Satış, Reklam ve Tanıtım Yönetmeliği 2 inci maddesi ” ….. Kamu sağlık kurum ve kuruluşları, 18/1/2014 tarihli ve 28886 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Optisyenlik Müesseseleri Hakkında Yönetmelik kapsamına giren optisyenlik müesseseleri ve 24/9/2011 tarihli ve 28064 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ismarlama Protez ve Ortez Merkezleri ile İşitme Cihazı Merkezleri Hakkında Yönetmelik kapsamına giren ısmarlama protez ve ortez merkezleri ile işitme cihazı merkezleri bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır. Ancak bu yerlerde satışı yapılan tıbbi cihazların reklam ve tanıtım faaliyetleri bu Yönetmelik kapsamındadır. “denilmektedir.

15 inci maddesi ” 1) Münhasıran sağlık meslek mensupları tarafından kullanılması veya uygulanması gereken cihazlar ile geri ödeme kapsamında olan cihazların, internet dâhil halka açık yayın yapılan her türlü medya ve iletişim ortamında program, film, dizi film, haber ve benzeri yollarla doğrudan veya dolaylı olarak topluma reklamı yapılamaz. Bakanlığın veya Kurumun izni ile yapılan ve sağlık meslek mensuplarına cihazın piyasaya arz edildiğini duyuran gazete/dergi ilanları ile satış merkezlerinin resmî internet sitelerinde yapmış oldukları cihaz bilgilendirmeleri bu hükmün kapsamı dışındadır. (2) Münhasıran sağlık meslek mensupları tarafından kullanılması veya uygulanması gereken cihazlar ile geri ödeme kapsamında olan cihazlar dışında kalan cihazların reklamı yapılabilir. 

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 15/2/2011 tarihli ve 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olmak zorundadır. (4) Reklam verenler, reklamcılar ve mecra kuruluşları veya aracıları bu Yönetmelikte belirtilen ilkelere uymakla yükümlüdür.” şeklindedir.

26 ıncı madde ise ” (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre yetkilendirilmemiş olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından cihazların satışı yapılamaz. ……….4) Ek-3’te yer alan cihazlar dışında kalan cihazların gazete, radyo, televizyon, telefon aracılığıyla ya da kapıdan veya internet üzerinden satışı yapılamaz…….” denilmektedir. EK-3 de yer lana cihazlar ise “ Satış Merkezleri Haricinde Satışı Yapılabilecek Cihaz Listesi 1. Diş macunu, 2. Diş protez bakım ürünleri, 3. Kondom, 4. Hasta altı bezi, 5. İnkontinanspedi, 6. Topikal uygulanan sıcak soğuk kompres, 7. Yara bandı, flaster, 8. Pamuk, 9. Ağız çalkalama suyu, 10. Nefes açıcı burun bantları.” şeklindedir.

Her türlü Gözlük çerçevesi, gözlük camı, renkli ve numaralı kontak lensler tıbbi cihaz kapsamında olduğu, internette dahil hiç bir mecrada tanıtım, reklamı ve satışının yapılamayacağı, 29001 sayılı Tıbbi Cihaz Satış, Reklam ve Tanıtım Yönetmeliği EK-3 de yer alan ürünler dışında hiçbir ürününün internetten satılamayacağı, 5193 sayılı Optisyenlik Hakkında Kanun hükümlerince her türlü optik ürünün optisyenlik müesseselerince, göz hastalıkları uzmanı tarafından düzenlenen reçete ile optisyen/gözlükçü unvanına sahip mesul müdürlerin çalıştığı ve idare tarafından ” Optisyenlik Müessese Ruhsatnamesi ” ile yetkilendirilmiş optisyenlik müesseseleri tarafından satılması gerekmektedir.

Reklamı savunanlar isteyenler destekleyenler, şunu söyleyebilirler;

AB ülkelerinde internet üzerinden satış da var reklamda yapılıyor! AB Gözlükçülük alanında bize örnek olamaz. Sağlık AB müktesebatı değildir. Her ülke imkânlarına ve ihtiyaçlarına göre sağlıkla ilgili alanda düzenleme yapabilir.

Gözlükçülük/Optisyenlik alanında Avrupa birliğinde Standard bir uygulama mevcut değildir. Ülkelerin çoğunda ticaret mesleği olarak kurgulanmış, bazı ülkelerde de sağlık mesleği olarak uygulanmaktadır. Ancak ister ticaret ister sağlık mesleği olarak kurgulansın tüm ülkelerde mesul müdürlük sistemi ile meslektaşlarımız bizde olduğu gibi mülkiyet haklarını kaybetmişlerdir. Optisyen mesleğini işçi olarak sürdürmektedir.

Yapılan reklamlar, dikey büyüyen sermaye zincirlerinin pazarlarının gelişimine imkân sağlar. Kamu harcamalarını artırır.

Bir eczane reklamı yapılan ürünler ( diş macunu diş fırçası, selpak, prezervatif, şampuan, yara bantı, flaster, çocuk bezi vs) satıyor. Bu ürünlerin reklamı serbest diye Eczanelerinin ve ilaç dışındaki ürünlerin reklamını yapabiliyor mu? Hayır

Gözlükçülük alanında da Efendim güneş gözlüğü tıbbi cihaz değildir. Reklamını yapabilir. Müessese reklamını yapabilir. Bunlar zorlama yorumlardır. Doğru da değildir.

Üretici ve tedarikçiler ürettikleri tıbbi cihazların reklam ve tanıtımlarını optisyenlik müesseslerine yapmalarında yasal bir engel yoktur.

Eczacı, Tabip, Diş hekimleri gibi gözlükçülerin de özel meslek kanunu vardır. Sağlık Bakanlığının gözetim ve denetiminde faaliyet gösterirler.

Optisyen/Gözlükçü müessesesi ve kendisi için hiçbir şekilde reklam yapamaz şeklide düzenleme yapılmalıdır.

Taylan KÜÇÜKER

Eczacı Gözlükçü

Ege Gözlükçüler ve Optisyenler dernekleri Federasyonu
Eğitim komisyonu Başkanı