Şeker Hastaları Dikkat!

İnsanlar çoğunlukla en önemli duyu organı gözlerine değer vermelerine rağmen yine de her yıl birçok kişi çeşitli nedenlerden dolayı görme kaybına uğrar. Bazı insanlar iyi görebiliyorsa, görme ile ilgili bir problemleri yoksa sağlıklı gözlerinin olduğunu düşünürler. Görmelerindeki kademeli değişikliği, azalmayı çoğu zaman fark etmeyebilirler.

Kanser, kalp, akıl hastalıkları, diyabet gibi, görme engelli de toplumların en sık karşılaştığı temel sağlık problemlerinden biridir.

Kişiler, görme fonksiyonlarını çeşitli sebeplerle kaybedebilir. Görme bozukluğu ile mücadele etmek demek temel nedensel koşullarının anlaşılması ve ele alınması demektir. (glokom, katarakt, refraktif kusur, diyabetik retinopati ve maküler göz hastalığı gibi.)

Ülkemizde, glokom, katarakt, diyabet ve yaşa bağlı maküler dejenerasyonu (AMD) erken dönemde teşhis etmek ve bu rahatsızlıkların geri dönüşü olmayan görme bozukluklarına yol açmasını engellemektir. Aynı zamanda, refraktif kusurları düzeltilebilecek hastalara ulaşmak, bu hastaların yaşam kalitesini konforunu ve güvenliklerini artırmak olmalıdır.

Görme kaybı kişiyi önemli ölçüde etkiler. Özgürlüğünü kısıtlar, sınırlar ve hayattaki başarı şansını, yaşam kalitesini engeller. Görme kaybı aynı zamanda depresyona yol açabilir. Deprasyon riski 3.5 kat daha fazladır. Depresyonu teşhis ve tedavi etmek kamu sağlık maliyetini artırır.

Şeker hastaları hiç bir şikâyetleri olmasa dahi yılda 1 kez gözlerini muayene ettirmelidir. Buluğ çağı, gebelik, katarakt ameliyatı, insülin iğnesine başlama gibi dönemlerde muayeneler daha sık olmalıdır. Diabetin sıkı kontrolü, gerektiğinde insüline geçiş, kan lipid ve kolesterolünün ve damar sertliği ve yüksek tansiyon gibi diğer dâhili hastalıkların kontrol altına alınması, sigarayı bırakmak hastalığın ilerlemesini yavaşlatır.

Şeker hastalığı, pankreasın salgıladığı insülin hormonunun eksikliği ya da etkisizliği sonucunda kan şekerinin yükselmesidir. Şeker hastalığı küçük damarları etkiler.

Tip 1 şeker hastalığı 30 yaşından önce başlar, insülin eksikliği mevcuttur. İnsülin enjeksiyonları gerekir.

Tip 2 şeker hastalığı 40 yaşından sonra başlar, insülin eksikliği ya da kullanımında bozukluk vardır. Diet, ağızdan alınan ilaçlar ve bazı hastalarda insülin enjeksiyonları gerektirir.

1. Diyabetik göz hastalığı nedir?
Diyabetik göz hastalığı şeker hastalarında bu hastalığın gözleri etkilemesiyle gelişebilen ve körlüğe kadar ilerleyebilen bir dizi soruna denir.

Diyabetik retinopati — gözün arka kısımındaki ağ tabaka damalarının hasarlanması.
Katarakt — göz merceğinde bulanıklık.
Glokom — göz içi basıncının artışına bağlı görme siniri hasarı ve görme kaybı.

2. En sık görülen diyabetik göz hastalığı hangisidir?
Diyabetik retinopati. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir körlük nedenidir. Şeker hastalığın sonucunda ağ tabakadaki damarlarda meydana gelen değişikliklere bağlıdır.

Bu değişiklikler sonucunda bazı kişilerde damarlardan dışarıyı sıvı sızıntısı olur. Bazılarında ağ tabaka içine kanamalar gelişebilir. Daha ağır durumlarda ağ tabaka yüzeyinde anormal damarlar gelişip gözün içine kanamalara yol açabilirler.

3. Diyabetik retinopatinin belirtileri nelerdir?
Başlangıçta hiçbir belirti vermeyebilir. Görme ileri dönemlere kadar değişmeyebilir. Ağrı yapmaz. Sarı lekede sıvı birikirse görme bozulabilir. Bu duruma makula ödemi denir. Retinada yeni damar gelişir ve kanarsa görmeyi engelleyebilir. Hastalık uzun süre belirti vermediği için şeker hastalarının düzenli göz muayenesi yaptırmalarının önemi büyüktür.

4. Diyabetik retinopati kimde gelişir?
Şeker hastası olan herkeste. Hastalığın süresi uzadıkça retinopati gelişme oranı da artar. Şeker hastalarının % 40-45’inde az ya da çok retinopati saptanmıştır.

5. Diyabetik retinopati nasıl teşhis edilir?
Şeker hastaları yılda bir göz muayenesi yaptırmalılar. Muayenede göz bebeği damla ile genişletilerek gözün arka kısmı ayrıntılı olarak muayene edilmelidir. Göz hekimi gerek duyarsa göz anjiografisi, göz ultrasonu ve başka incelemeler yapabilir.

6. Diyabetik retinopati tedavi edilebilir mi?
Evet. Kan şekerinin düzenlenmesi, varsa katkıda bulunan diğer durumların ortadan kaldırılması ve lazer uygulamaları körlük riskini % 90 oranında azaltır.

7. Diyabetik retinopati önlenebilir mi?
Tamamen değil, ama risk önemli ölçüde azaltılabilir. Bunun yolu kan şekerini iyi kontrol etmektir.

8. Diğer diyabetik göz hastalıkları hakkında bilgi verir misiniz?
Şeker hastalarında katarakt normal kişilere göre daha erken yaşlarda ortaya çıkar. Kataraktın tedavisi ameliyatla yapılır.

Şeker hastalarında glokom gelişme ihtimali aynı yaştaki kişilere göre en az iki kat daha fazladır. Glokom öncelikle ilaçlarla tedavi edilir. İlaçlar yetersiz kaldığında ameliyat uygulanır.
 
Göz sağlığının önemi, görme profilini yükseltmek, körlüğe neden olacak hastalıkların erken teşhis ve tedavisi, refraksiyon kusurlarının düzeltilmesi için göz muayenelerinin düzenli sağlık kontrolünün bir parçası haline getirilmesi ihtiyacı ilgili planlamalar yapılmalıdır.

Taylan KÜÇÜKER
Eczacı Gözlükçü
Ege Gözlükçüler ve Optisyenler Dernekleri Federasyonu
Eğitim Komisyonu Başkanı