Şalazyon, Göz Kapağı Kisti Nedir?

Basitçe ifade etmek gerekirse şalazyon, göz kapağındaki yağ bezlerinden birinin tıkanması sonucu oluşur ve birikmiş yağın dışarı atılamamasıyla orada bir kist şeklinde belirir.

Şalazyon (Göz Kapağı Kisti) Nedir?

Doç. Dr. Berkay Akmaz

Kaynak:https://drberkayakmaz.com/salazyon/

Göz kapağımız, gözü koruyan ve rahatça kırpmamızı sağlayan son derece önemli bir yapıdır. Ancak bu bölgede zaman zaman ortaya çıkan küçük şişlikler, günlük yaşam kalitesini düşürebilir. Şalazyon, tam da bu şişliklerden biri olup “göz kapağı kisti” olarak bilinir. Halk arasında çok sık adı duyulmasa da genellikle “kırmızı, kabarık bir sivilce” gibi gözüken ancak çoğu zaman ağrısız bir şişlik şeklinde karşımıza çıkar. Basitçe ifade etmek gerekirse şalazyon, göz kapağındaki yağ bezlerinden birinin tıkanması sonucu oluşur ve birikmiş yağın dışarı atılamamasıyla orada bir kist şeklinde belirir.

Göz kapağında yer alan ve “meibomian bezleri” adı verilen bu bezler, gözün ön yüzeyinde bulunan gözyaşı film tabakasının yağ bileşenini salgılar. Yağ salgısı, gözyaşının çok çabuk buharlaşmasını önler, gözün nemli kalmasına yardımcı olur. Fakat bazen bu küçük bezlerin kanalları tıkanır. Tıpkı cildimizdeki gözeneklerin tıkanıp sivilce oluşması gibi, göz kapağında da “şalazyon” adını verdiğimiz kistler meydana gelebilir. Görsel açıdan belirgin oldukları için estetik kaygı yaratabildikleri gibi, bazen görüşü de etkileyebilirler.

Şalazyon (Göz Kapağı Kisti) Nasıl Oluşur?

Şalazyonun kökeni aslında vücudumuzdaki diğer tıkanıklık süreçlerine oldukça benzer. Nasıl ki ciltteki yağ bezleri tıkanıp sivilce veya kist oluşturuyorsa, göz kapağındaki meibomian bezleri de farklı nedenlerle tıkanarak içlerinde yağ biriktirebilir ve sonuçta “göz kapağı kisti” dediğimiz şalazyon oluşur.

Yağ Bezlerinin Görevi

Göz kapağının iç kısmında sıralanmış meibomian bezleri, gözyaşı film tabakasına yağ salgılar. Amaç göz yüzeyinin nemini korumak ve gözyaşı sıvısının hızlıca buharlaşmasını engellemektir. Bu sistem, göz konforu için hayati önem taşır. Özellikle kuru göz gibi rahatsızlıklarda bu yağ tabakası çok daha kritik hale gelir.

Tıkanmanın Başlangıcı

Meibomian bezleri tıkandığında, normalde akması gereken yağ (sebum) dışarı çıkamaz ve bezin içinde birikerek ufak bir kist oluşturur. Bu birikim, lokal bir iltihabi tepkiye sebep olur. Ancak şalazyonun en tipik özelliği, bu iltihaplanmanın genellikle mikrobik (bakteriyel) olmamasıdır. Yani ortada klasik bir enfeksiyon yerine daha çok “tıkalı kanal – hapsedilmiş yağ – vücudun iltihabi reaksiyonu” üçgeni vardır.

Kronik Enflamasyon ve Duyarlılık

Bazı kişilerde göz kapağı çevresindeki kronik enflamasyon ve cilt problemleri şalazyona zemin hazırlar. Örneğin blefarit (göz kapağı kenarının iltihabı) veya rozasea (yüzde kızarma ve iltihap ataklarıyla seyreden bir cilt hastalığı) olanlar, meibomian bezlerinin doğru çalışmasını engelleyen sürekli bir irritasyon yaşar. Bu da tıkanıklık riskini artırır.

Yetersiz Temizlik ve Çevresel Faktörler

Göz çevresinde biriken kir, toz ya da makyaj kalıntıları, kanalların rahat akışını engelleyebilir. Uygun şekilde temizlenmeyen göz kapağı makyajı özellikle sorunun kronikleşmesine neden olabilir. Ayrıca hava kirliliği, tozlu ortamlarda bulunmak, uzun süre kontak lens kullanmak gibi çevresel faktörler de tıkanmayı tetikleyebilir.

Gözdeki Yağ Salgısının Özelliği

Bazı insanlarda üretilen yağın kıvamı daha yoğun olabilir. Lipid metabolizmasındaki hafif farklılıklar bezlerin daha kolay tıkanmasına neden olur. Bu durum tekrar eden şalazyon ataklarının altında yatan sebeplerden biridir.

Stye (Hordeolum) İle İlişki

Hordeolum (arpacık diye de bilinir) genellikle bakteriyel enfeksiyonla seyreden, göze yakın bölgede çıkan ve çoğunlukla ağrılı olan bir şişliktir. Bir hordeolum iyileşme sürecinde tamamen boşalmazsa veya kapsül benzeri bir yapı oluşturursa, bazen kronik bir şalazyona dönüşebilir. Yani iki durum birbirinden farklı olsa da peş peşe gelebilirler.

Şalazyon (Göz Kapağı Kisti) ile Hordeolum (Arpacık) Arasındaki Fark Nedir?

Gözde beliren her şişlik aynı nedenlerden kaynaklanmayabilir. Benzer bir görünüm sergileyen ama farklı mekanizmalarla oluşan iki önemli durum vardır: Şalazyon ve Hordeolum (halk arasında “arpacık” diye de duymak mümkündür). Bu iki rahatsızlığın birbirinden ayrılması, tedavi ve yaklaşım açısından oldukça kritiktir.

Nedeni ve Başlangıcı

Şalazyon: Aslında enfeksiyondan ziyade bir tıkanıklık ve buna bağlı gelişen iltihabi tepki söz konusudur. Kanaldan akamayan yağ, göz kapağında depolanarak şişlik oluşturur.

Hordeolum (Arpacık): Çoğunlukla bakteriyel kökenlidir, özellikle Staphylococcus aureus gibi mikroorganizmalar bu bölgede enfeksiyona neden olur. Kıl foliküllerinin ya da meibomian bezlerinin akut iltihabıdır. Dolayısıyla genelde ağrılı ve kızarıktır.

Ağrı, Kızarıklık ve Belirgin Şikâyetler

Şalazyon: Şişlik çoğunlukla ağrısız veya çok hafif rahatsızlık verir. Kızarıklık minimaldir veya hiç olmayabilir.

Hordeolum: Enfeksiyona bağlı olarak kuvvetli ağrı, bölgesel ısı artışı, belirgin kızarıklık ve hassasiyet olur. Göz kapağının tamamı şişip ışıktan rahatsız olacak kadar hassaslaşabilir.

Konum ve Göz Kapağındaki Derinlik

Şalazyon: Daha derinde, meibomian bezinin bulunduğu orta veya iç kısımda hissedilir. Göz kapağını çevirdiğinizde ya da hafifçe dokunduğunuzda kist gibi sert veya yumuşak bir nodül varmış gibi gelir.

Hordeolum: Kirpik dibine yakın bölgede veya göz kapağının hemen altında yer alır. Ağrılı bir sivilce görüntüsüne benzeyebilir, hatta bazen ucunda sarı-beyaz birikim görülebilir.

Süre ve İyileşme Hızı

Şalazyon: Genellikle yavaş gelişir ve uzun süre sabit kalabilir. Doğru koşullar sağlandığında bile haftalar, hatta aylar alabilen bir iyileşme süreci vardır.

Hordeolum: Çoğu zaman hızlı başlar, kızarıklık ve şişlik kısa sürede belirginleşir. Tedavi veya sıcak kompres uygulandığında birkaç gün içinde patlayıp (akıp) rahatlayabilir.

Tedavideki Farklılıklar

Şalazyon: Enfeksiyöz olmadığı için antibiyotikler her zaman gerekli değildir. Sıcak kompres, hafif masaj, nadiren steroid enjeksiyonu veya cerrahi boşaltma tercih edilir.

Hordeolum: Bakteriyel kökenli olduğu için çoğu zaman antibiyotik damla veya merhem kullanılır. Sıcak kompresle desteklenir. Ağrı ve kızarıklık fazlaysa hekim müdahalesi daha erken gerekir.

Bu iki durum bazen birbirine dönüşebilir veya birlikte görülebilir. Örneğin bir hordeolum iyileştikten sonra artık iltihap tamamen temizlenemeyip tıkanıklık kalırsa, şalazyona dönüşebilir. Fakat çoğunlukla birbirlerinden klinik görünümleri, ağrı seviyeleri ve tedavi yaklaşımlarıyla rahatlıkla ayırt edilebilirler.

Şalazyon (Göz Kapağı Kisti) İçin Yaygın Belirtiler Nelerdir?

Göz kapağında beliren her kabarıklık şalazyon olmayabilir ama bazı ortak belirtiler bu kistin varlığına işaret edebilir. Çoğu insanda ilk fark edilen şey, göz kapağının üstünde veya altında duran küçük bir şişliktir. İşte sıklıkla bildirilen belirtiler:

Göz Kapağında Pürüz veya Kitle Hissi

Kişi, parmağıyla dokunduğunda mercimek tanesi benzeri bir kitle hissedebilir. Çoğu zaman deri altında sabit duran ve çevre dokulardan hafifçe ayrılmış, sert veya bazen daha yumuşak kıvamda olabilir.

Ağrısız veya Hafif Ağrılı Şişlik

Tipik olarak şalazyon ağrı yapmaz. Ancak kistin ilk oluştuğu dönemde hafif rahatsızlık veya bölgede basınç hissi olabilir. Bazı hastalarda şalazyon büyürken göz kapağına baskı uyguladığı için hafif bir sızı veya hassasiyet yaşanabilir.

Hafif Kızarıklık ve Şişlik

Şalazyonun çevresindeki dokuda zaman zaman hafif bir kızarıklık gözlenebilir. Kist büyükse ve özellikle alttaki dokuya bası yapıyorsa, şişlik boyutu da artabilir. Ancak bu kızarıklık ve şişlik, hordeolumdaki gibi yoğun ve sıcak değildir.

Görmede Bulanıklık veya Baskı

Daha büyük boyutta olanlar göz küresine baskı yaparak astigmatizma benzeri geçici görme bozukluklarına neden olabilir. Bu durum özellikle kistin korneaya temas ettiği veya onu hafifçe de olsa ittiği durumlarda ortaya çıkar.

Gözde Sulanma veya Kuruluk Hissi

Şalazyon meibomian bezlerinin görevini tam yapamamasına sebep olduğundan, gözyaşı film tabakası bozulabilir ve bu da bazı kişilerde aşırı sulanma, bazılarında ise kuruluk hissi yaratır. Göze kaçan toz varmış gibi rahatsızlık hissi de oluşabilir.

Gözkapağında Ağırlık Hissi

Şişlik yeterince büyükse, göz kapağı sanki ağırlaşıyormuş gibi hissedilebilir. Bu duygu, özellikle günün ilerleyen saatlerinde daha belirginleşebilir.

Şalazyon kimi zaman hiçbir belirgin belirti vermeden de var olabilir. Kişi sadece aynada göz kapağında küçük bir çıkıntı olduğunu fark eder, herhangi bir ağrı ya da yoğun rahatsızlık hissetmez. Eğer kist çok küçükse ve görmeyi ya da estetiği etkilemiyorsa, hafifçe dokunmadıkça varlığından haberdar olmayabilir.

Şalazyon (Göz Kapağı Kisti) Ağrı veya Rahatsızlık Yaratabilir mi?

Şalazyonlar genel itibarıyla “ağrısız kistler” olarak tanımlanır. Bununla birlikte büyüklüğüne ve konumuna bağlı olarak bazı kişilerde hafif rahatsızlık hissi olabilir.

Ağrı Derecesi

Erken Dönem veya Enflamasyon Varlığında: Şalazyon yeni oluştuğunda veya o bölgede ikinci bir iritasyon ya da enfeksiyon varsa, kızarıklık ve ağrı ortaya çıkabilir. Tıpkı cildimizde yeni çıkan bir sivilcenin başta hafif sızlaması gibi, şalazyon da başlangıç aşamasında rahatsızlık verebilir.

Büyüme Aşaması: Kist büyüdükçe göz kapağına yaptığı basınç artabilir. Bu göz kırpmada hafif sızı veya yorgunluk hissi şeklinde kendini gösterebilir.

Göz Yüzeyi İle Temas

Genişleyen kist, göz küresiyle daha fazla temas kurarsa kornea üzerinde hafif tahriş veya basınç yaratabilir. Bu da gözde batma, sulanma veya sanki toz kaçmış gibi bir duyguya neden olabilir.

İkincil Enfeksiyon Durumu

Şalazyon tipik olarak bulaşıcı bir enfeksiyon değildir. Ama bazı durumlarda ikincil olarak bakteriler devreye girip o bölgede iltihap oluşturabilir. O zaman klasik enfeksiyon belirtileri (kızarıklığın artması, ele gelen sıcaklık, zonklama gibi ağrılar) meydana gelir. Bu tablo bir çeşit hordeolum benzeri yakınmaya da dönüşebilir.

Kronik Rahatsızlık

Her ne kadar şalazyon çoğunlukla ağrı yapmasa da kronik ve büyük boyutlu olanlar zamanla kişide sürekli bir “yabancı cisim hissi” veya “ağırlık hissi” doğurabilir. Örneğin bilgisayar başında uzun süre çalışırken, göz kapaklarında normalden daha fazla yorgunluk hissedebilir.

Bireysel Hassasiyet

Ağrı eşiği kişiden kişiye değişir. Bazı insanlar küçük bir şişlikte bile rahatsız olurken, bazıları çok daha büyük kistlerle yaşayabilir. Kişinin göz sağlığı geçmişi (örn. kronik kuru göz, blefarit gibi) de ağrı algısını etkileyebilir.

Özetle şalazyon tipik olarak şiddetli ağrı yapan bir sorun değildir. Yine de boyutunun artması, iltihaplanma veya bireysel duyarlılıklar ağrı ya da rahatsızlık yaratabilir. Gözde uzun süredir geçmeyen bir baskı ve ağrı varsa, bu durumun altında başka bir göz hastalığı veya ek bir sorun olabileceği de unutulmamalıdır.