Bir gözlükçü olarak, hakkımı helal etmiyorum…
Yazıma böyle başlamayı hiç istemezdim, ama ne yazık ki 29 Nisan 2016 tarihinde sektörümüzün önemli haber sitelerinden Optisyeninsesi.com’da “Mahkemeden İlginç Karar” başlığıyla yayınlanan ve mahkemenin internetten online kontak lens satışı yapan firmaya idari para cezası uygulayan il sağlık müdürlüğünü haksız bulduğunu yazan haberin vicdanları çok derinden yaraladığını düşünüyorum.
Dedemden, babamdan miras aldığım bu mesleğe gönülden bağlıyım. Bir optik sektörü mensubu olarak, yaptığım tüm işlerde sağlığın her zaman ticaretten önde geldiğini düşünenlerdenim. Yaklaşık 40 yıldır bu sektörün çeşitli bölümlerinde şirketler yönettim, hala da yönetmekteyim.
Kontak lensle tanışıklığım ilk olarak 1993 yılında perakende satışını yapmamla başladı. O yıllarda kontak lensin nerede satılacağına ilişkin bir kanun olmadığı için doktorlar, gözlükçüler, eczaneler, parfümeriler ve bunun gibi birçok yerde satışı yapılabiliyordu. 2004 yılında ise 5193 sayılı “Optisyenlik Hakkında Kanun”da kontak lensin yalnızca optisyenlik müesseselerinde satılmasıyla ilgili yasal hüküm netleşti.
Teknolojinin ilerlemesi ile hızlı bir yol alan internet üzerinden ticaretin bu kadar hızlı bir şekilde gelişeceği maalesef o yıllarda tahmin edilememiştir. Dolayısıyla yasada “internette kontak lens satışının yasak olduğu” ifadesi bulunmasa da sonrasında bu konuyla ilgili açık nokta fark edilmiş ve internette kontak lens satışı yapılamayacağına dair ifade yönetmelikle düzenleme altına alınmıştır.
Evet, yukarıda da belirttiğim gibi 1993 yılında optik mağazamdan kullanıcılara kontak lens satışı yapmaya başlamıştım ve 2004 yılına kadar geçen sürede optik mağazamı tek başına kontak lens pazarında %10’luk bir pay sahibi haline getirmiştim. Aynı zamanda gelişmekte olan interneti de takip ediyordum ve bu yıllarda perakende satış yapmak için sadece kontak lens satan bir web sitesi de kurmuştum.
2006 yılına geldiğimizde ise İl Sağlık Müdürlüğü’nün yaptığı ‘internette kontak lens satışının yasak olduğuna dair’ tebligat ile internetten kontak lens satışı yapmakta olan sitemi kapattım. Benim gibi hukuka saygılı olan ve o dönemde internetten online kontak lens satışı yapmakta olan en az 15-20 optik mağaza daha web sitelerini kapattı.
Bu sürecin ardından faaliyetlerine devam eden 3-5 cesur (!!!) internet sitesi ise bu yolla işlerini büyütüp yasal olmayan yolla HAKSIZ KAZANÇ sağlamayı tercih ettiler. Ayrıca bu sitelerin yanı sıra ilerleyen yıllarda sektörle alakası olmayan kişiler de Facebook, Instagram gibi sosyal medyayı kullanarak maalesef kullanıcılara sahte kontak lens satışı gerçekleştirdiler.
Evet, bazı Avrupa ülkelerinde internetten kontak lens satışı yapmak yasal ama onların da çok büyük bedeller ödemeye başladıklarını görüyoruz. Yurt dışında internetten kontak lens alan kişilerin körlüğe kadar giden göz sağlığı problemleri yaşadığına ilişkin haberler yapılıyor. ECOO’nun son yayınladığı rapor net bir şekilde internetten kontak lens alanların yaşadığı problemleri anlatıyor. Ülkemizde de internetten kontak lens alarak çeşitli sorunlar yaşadıklarını ifade eden kişilerin sayısı da günden güne artmaktadır.
İşin sağlıkla ilgili olan kısmı çok önemli ve kontak lens gözün korneasına doğrudan temas eden tıbbi bir protez olduğu için de mutlaka doktor reçetesiyle bu konunun uzmanı olan optik mağazalardan satın alınması gerekiyor. Aksi takdirde optisyenlik müesseseleri gibi denetim görmeyen internet sitelerinden yapılan ve kullanıcı için birçok risk barındıran bu alışverişin sonuçları istenmeyen birçok olumsuz durum ve birçok mağdur kullanıcı yaratma potansiyeline sahip.
Kullanıcı için sağlık riski taşıyan internette online kontak lens satışı, optik mağazalar ve optik sektörü için de ciddi bir ticari kayba neden oluyor. Maalesef Sağlık Bakanlığı’nın tüm uyarılarına ve bilinçlendirme çabalarına rağmen bu siteler açık olduğu için kullanıcılar internetten kontak lens alışverişine devam ediyorlar. 2015 yılı rakamlarına göre 170 Bin kişinin internetten kontak lens aldığı görülüyor. Bu da optik mağazaların yılda 30 Milyon TL gibi bir ciroyu yasal olmayan yollarla satış yapan internet sitelerine kaptırdığı anlamına geliyor. Bu meblağ optik sektörümüz için önemli bir kayıptır.
Sağlık Bakanlığı’nın denetimine açık olan optisyenlik müessesi, bulunduğu muhite göre aylık kirasını veriyor, eleman çalıştırıyor, elemanına eğitim aldırıyor, işine yatırım yapıyor. Bunun karşısında, hiçbir yatırım yapmadan, maliyeti düşük olduğu için çok daha ucuza ve en önemlisi Sağlık Bakanlığı’nın denetlemesine açık olmadan satış yapabilen bir internet sitesi, yasal olmayan satışlarıyla optik müesseselerin payına haksız şekilde ortak olmaktadır.
Ben Opak Lens Yönetim Kurulu Başkanı olarak internetten online satış konusunda hukuka saygılı olma ilkemizden asla taviz vermedim ve şirket olarak kurulduğumuz yıldan bu yana ticari olarak ciddi bir kayıp yaşamamıza rağmen bu tip sitelere asla satış yapmadık, destek vermedik.
Ancak bugün gelinen durumda şu da bir gerçektir ki, internetten online kontak lens satışını yasaklayan Sağlık Bakanlığı’nın koyduğu kurala bunca senedir uyan optik mağazalar şu anda maalesef MAĞDUR durumdadır.
Üstüne üstlük internetten online satışının önlenmesi için bir an önce ciddi tedbirlerin alınmasını beklediğimiz şu günlerde bir yerel mahkemenin verdiği bu karar sektörümüzü şaşkınlığa uğratmıştır. Biliyoruz ki Sağlık Bakanlığı’nın girişimiyle adalet yerini bulacak ve yönetmeliklerin incelenmesiyle sonuç değişecektir ama yine de bunca zaman mücadele ettiğimiz yasal olmayan bir mecranın bu derece güçlenmesi de son derece üzücüdür.
Bu mağdur optik mağazaların kervanına bir de ceza kesilen internet siteleri katılmıştır. Sivil Toplum Kuruluşlarının ve İlçe Sağlık Müdürlüklerinin tespit ettiği bu sitelerin bazılarına -caydırıcılığı yeterli olmayan 6.000-TL gibi düşük rakamlar da olsa- idari para cezaları uygulanmıştır. Bazılarına ise hiç ceza uygulanmamıştır. Şimdi soruyorum; Sağlık Bakanlığı tarafından internette satış yaptı diye cezai yaptırıma maruz kalan internet sitesi sahipleri boşuna mı para cezası ödediler, hatta 3 ay meslekten men edildiler? Ticaretlerinin engellenmesi sonucu mağdur olmalarının bedelini kim karşılayacak?
Daha da önemlisi internetten lens alıp görme kaybına kadar giden sorunlar yaşayan vatandaşlarımızın mağduriyeti nasıl giderilecek?
Bu noktada ben bir optik sektörü mensubu olarak internet sitelerinde kontak lens satanlara hakkımı helal etmiyorum. Bu düşüncemle de birçok meslektaşımın hislerine tercüman olduğumu biliyorum. Kontak lens bir sağlık ürünüdür ve her sağlık ürününde olduğu gibi konunun uzmanları tarafından ve mevzuatın bildirdiği şekilde optisyenlik müesseleri tarafından satılmalıdır. İnternet sitesinin yöneticisi bir optisyen ise onun sorumluluğunun daha ağır olacağı tartışmasızdır. Bu optisyen, önce sağlık ilkesini nasıl çiğnediğine ve sonra da sektörüne nasıl bir darbe vurduğuna dönüp iyice bakmalıdır.
“Ben optisyenim, her yerden satarım” diye düşünerek hareket eden bir kişi, kendisi doğru ürün satsa bile açtığı yoldan optisyen olmayıp sahte, kaçak, süresi geçmiş ürünleri rahatlıkla satacak kişilerin ilerleyip risk yaratacağını artık farkında olmalıdır ve vicdanını dinleyip hemen bu girişiminden vaz geçmelidir. Yasal olmadığı için bu yolu denemeyen sektör mensuplarının da hakkını yememelidir.
Optisyen olduğu halde internetten satış yapan site sahipleri, yasamızın ilk maddesi olan toplumun ve fertlerin sağlığını korumaktan imtina ettikleri için ve tüm internetten kontak lens satışı yapanlara da optisyenlik müesseselerinin hakkını yedikleri için hakkımı onlara helal etmiyorum.
Bu mahkeme kararının bize gösterdiği şey, “yavuz hırsız ev sahibini bastırır” yöntemiyle yasal olmayan bir konuyu yasal hale getirmeye çalışacak kadar atak davranacak hale gelenlerin her şeyi göze alabildikleridir. Konuyla ilgili gelişmelerin toplumun ve fertlerin sağlığı yararına ve optik sektörümüzün hakkı yönünde ilerleyeceğine ilişkin adalete güvenimiz tamdır. Ancak tüm optik sektörünün bu konuda artık çok daha duyarlı olmaları ve kullanıcıları sürekli internet tehlikesine karşı uyarmaları gerekmektedir.
Saygılarımla,
H. Erol Harbi
Opak Lens A.Ş.
Cihan Medikal A.Ş.
Harbi Optik Ltd. Şti.
Optik Gazete
Yönetim Kurulu Başkanı
- - - -
